Antarktyka to wysunięty najdalej na południe naszego globu, najzimniejszy rejon Ziemi. Temperatura spada tu nawet poniżej −90°C. Żyjące tu stworzenia są więc naprawdę wyjątkowe. Sprawdź, jakie gatunki ptaków są w stanie przetrwać w tak wielkim zimnie panującym na wiecznie zamarzniętym biegunie południowym. Konieczne przeczytaj – ptaki Antarktyki. Jeszcze dziś poznaj gatunki żyjących tu ptaków, obejmujące rzędy: pingwiny, rurkonose, pelikanowe, siewkowe, blaszkodziobe.
Antarktyka położenie
Antarktyka jest częścią świata położoną na półkuli południowej. Terytorium Antarktyki obejmuje w sumie kontynent Antarktydę wraz z otaczającym ją ze wszystkich stron Oceanem Południowym oraz położonymi w tym rejonie wyspami. Międzynarodową granicę Antarktyki stanowi równoleżnik 60°S. Kontynent Antarktyda leży najdalej na południowym krańcu Ziemi (na jej półkuli południowej, niemal w całości na południe od antarktycznego koła podbiegunowego), więc znajduje się na nim także geograficzny biegun południowy naszego globu. Powierzchnia ogólna Antarktydy wynosi 14,0 mln km2, przez co jest ona piątym co do wielkości kontynentem na Ziemi, zaraz po Azji, Afryce i obu Amerykach. Antarktyda nie łączy się z żadnym innym kontynentem i jest przy tym prawie dwa razy większa od Australii.
Około 98% Antarktydy wiecznie pokrywa bardzo gruba polarna czapa lodowa (jej średnia grubość dochodzi aż do 1,9 km!). Lodowiec ten rozciąga się do wszystkich, poza najbardziej na północ wysuniętymi krańcami Półwyspu Antarktycznego. Pod względem średnich warunków atmosferycznych Antarktyda to najzimniejszy, najsuchszy (stanowi rejon pustynny), najbardziej wietrzny i mający najwyższą średnią wysokość n.p.m. kontynent na Ziemi. Temperatura na Antarktydzie spada nawet poniżej −90°C. W tak surowym i nieprzyjaznym klimacie mogą wytrzymać jedynie bardzo wyjątkowe zwierzęta. Żyjące tu ptaki są równie wyjątkowe, jak i sam kontynent. Sprawdź, jakie gatunki ptaków są w stanie przetrwać w tak wielkim zimnie panującym na wiecznie zamarzniętym biegunie południowym. Konieczne przeczytaj – lista ptaków Antarktyki. Jeszcze dziś poznaj ptaki Antarktyki.
Zwierzęta Antarktyki
W 2010 r. opublikowano aktualny spis gatunków organizmów żywych bytujących w morzach Antarktyki. Opracowało go ok. 500 badaczy z różnych państwa świata w ramach Międzynarodowego Roku Polarnego. Niniejsze badania stanowiły część globalnej kampanii nazywanej w skrócie CoML („Census of Marine Life”) i wykazały kilka nowych, znaczących odkryć oraz wniosków. Okazało się między innymi, że ekosystemy antarktyczne (szczególnie lądowe i słodkowodne) mają stosunkowo prostą strukturę, krótkie łańcuchy pokarmowe i stosunkowo małe bogactwo gatunkowe fauny morskiej (choć większe niż w Arktyce). Wiele gatunków szczególnie ptaków jest związanych z oboma ziemskimi biegunami, oddalonymi od siebie na ok. 12 tys. km. W obu tych regionach polarnych żyje w sumie ponad 235 gat. organizmów morskich.
Duże zwierzęta, w tym niektóre walenie (wieloryby) i ptaki odbywają każdego roku niezwykle długie podróże w obie te strony, pomiędzy miejscami rozrodu i żerowania. Kluczowe gatunki obu tych obszarów mórz polarnych to m.in. kryl antarktyczny i inne skorupiaki oceaniczne, ryby, strzykwy, pelagiczne ślimaki morskie. Stanowią one ważne źródło pożywienia nie tylko wielorybów, uchatek, fok, kałamarnic i dużych ryb, ale również ptaków (w tym szczególnie pingwinów, albatrosów, petreli, rybitw, kormoranów i wielu innych). Cechą charakterystyczną fauny antarktycznej jest ponadto także brak rodzimych na tym niegościnnym terenie, całkowicie lądowych kręgowców.
Ptaki Antarktyki
Jeśli chodzi o same tylko ptaki Antarktyki, to występuje tu sumie 46 gatunków (niektóre źródła podają 53 gat.) ptaków. Wśród nich znajduje się: 7 gat. z rzędu pingwiny (łac. Sphenisciformes), 28 gat. z rzędu rurkonose (łac. Procellariiformes), 4 gat. z rzędu pelikanowe (łac. Pelecaniformes), 6 gat. z rzędu siewkowe (łac. Charadriiformes) oraz 1 gat. z rzędu blaszkodziobe (łac. Anseriformes). Choć ptaki Arktyki do swojej reprodukcji, przepierzania się i odpoczynku jak wszystkie inne ptaki potrzebują środowiska lądowego, to jednak do, jednak jeśli chodzi o sposób odżywiania się i zdobywanie pokarmu – są bardzo mocno uzależnione od środowiska morskiego. Ich życie toczy się więc w obu tych środowiskach i na ich pograniczu.
Pingwiny
Chociaż najliczniejszym gatunkowo w Antarktyce jest rząd rurkonose (28 gat.), to jednak wśród ptaków i tak dominują tu pingwiny (7 gat.), ponieważ stanowią aż 90% biomasy wszystkich ptaków Oceanu Południowego okalającego Antarktydę. Wśród antarktycznych pingwinów są gatunki: pingwin białobrewy (łac. Pygoscelis papua), p. białooki (łac. P. adeliae), p. maskowy (łac. P. antarcticus), p. cesarski (łac. Aptenodytes forsteri), p. królewski (łac. A. patagonicus), p. skalny (łac. Eudyptes chrysocome), p. złotoczuby (łac. E. chrysolophus). Pingwin cesarski jest przy tym jedynym na tym terenie endemitem, czyli gatunkiem żyjącym wyłącznie w Arktyce i nigdzie indziej na świecie. Ptaki te mają bardzo opływowy kształt ciała i są nielotami. Ich skrzydła uległy przekształceniu w płaskie kończyny przypominające płetwy.
Dzięki takiej budowie ciała i idealnie nieprzemakalnym piórom, w pogoni za pokarmem którym są ryby i inne organizmy morskie (szczególnie kryl i inne małe skorupiaki), nurkują nawet na głębokość ok. 100-250 m (odnotowana u pingwinów cesarskich maksymalna głębokość nurkowania wyniosła więcej, bo aż 565 m). Po zanurkowaniu są zdolne przebywać pod wodą nawet 15-20 min., pływając przy tym z prędkością ok. 6-9 km/h (pingwiny cesarskie na krótkich dystansach przyspieszają nawet do 19 km/h). Na lądzie są natomiast bardzo niezdarne, poruszając się powoli kaczym chodem lub skacząc na małe odległości (jak pingwiny złotoczube).
Rurkonose najliczniejsze ptaki Antarktyki
Najliczniejsze ptaki Antarktyki to wspomniane rurkonose, których na tym terenie występuje aż 28 gat. Wśród nich są: warcabnik (łac. Daption capense), 5 gat. albatrosów, 6 gat. petreli, 7 gat. petrelców (w tym petrelec olbrzymi Macronectes giganteus), 3 gat. burzyków, 3 gat. oceanników, a także nurzec czarnoskrzydły (łac. Pelecanoides urinatrix), nurzec mały (łac. Pelecanoides georgicus) oraz fulmar południowy (łac. Fulmarus glacialoides). Ptaki te również są przystosowane do życia na lądzie i w wodzie. Świetnie pływają i żerują w wodzie, natomiast gnieżdżą się na lądzie. Sylwetką przypominają olbrzymie, mocno przerośnięte mewy. Rurkonose Antarktyki posiadają też charakterystyczna dla nich cechę, a mianowicie dość duże dzioby z rurkowatymi nozdrzami, przez które na zewnątrz wydalany jest nadmiar soli. Wygląda to tak, jakby ptak chodził stale zasmarkany.
Jako jedyne ptaki neognatyczne rurkonose mają do tego stosunkowo dobry węch. Do tego mają zwinne nogi z palcami spiętymi błoną pławną. Wiele z tych gatunków łączy się w pary na całe życie. Należące do rurkonosych albatrosy są jednymi z największych latających ptaków na Ziemi pod względem rozpiętości skrzydeł. Spotykany m.in. w rejonie Antarktyki albatros wędrowny ma przy tym największą rozpiętość skrzydeł ze wszystkich żyjących obecnie gat. ptaków – w granicach 251-350 cm (odnotowany rekord wyniósł u tego gat. 370 cm). Natomiast petrel śnieżny to jeden z trzech ptaków, które gnieżdżą się wyłącznie na obszarze Antarktyki.
Ptaki Antarktyki siewkowe
Do mniej licznych ptaków w Antarktyce należy rząd siewkowe. W obrebie tego rzędu na omawianym terenie można spotkać: mewę południową (łac. Larus dominicanus), pochwodzioba żółtodziobego (łac. Chionis albus), a także 2 gat. rybitw (r. antarktyczną Sterna vittata i popielatą Sterna paradisaea) oraz 2 gat. wydrzyków (w. antarktycznego Stercorarius maccormicki i falklandzkiego Stercorarius antarcticus).
Pozostałe ptaki Antarktyki
Pozostałe ptaki Antarktyki to rożeniec żółtodzioby (łac. Anas georgica) z rzędu blaszkodziobe oraz 3 gat. kormoranów i czapla złotawa (łac. Bubulcus ibis) z rzędu pelikanowe. Czapla złotawa żeruje brodząc w wodzie dzięki swoim długim nogom. Nazwę gatunkową zawdzięcza pięknemu upierzeniu, które na głowie, szyi oraz na grzbiecie jest pomarańczowo żółte z dłuższymi, zwisającymi ozdobnie piórami. Reszta jej piór jest koloru białego. Całości dopełnia piękny czerwono-żółty dziób. Kormorany Antarktyki (m.in. kormoran antarktyczny Phalacrocorax bransfieldensis i kormoran niebieskooki Phalacrocorax atriceps) są kształtem ciała podobne do naszego europejskiego kormorana czarnego, mają jedynie bardziej kolorowe upierzenie, niekiedy ze skromnymi ozdobami z piór na głowie (np. k. antarktyczny). Ponieważ świetnie nurkują w pogoni za rybami, którymi się żywią, ich ciało jest torpedowate i opływowe. Mają też palce spięte błoną pławną. Najskromniej ubarwiony, za to najbardziej podobny do naszego kormorana czarnego jest kormoran antarktyczny żałobny (łac. Phalacrocorax melanogenis).
Na koniec warto dodać, że Antarktyka to jedyny kontynent, który jest stuprocentową anekumeną. Oznacza to, że nie ma tu stałych osiedli ludzkich i nie prowadzi się tu wydobycia oraz przemysłu. Znajdują się tu jedynie nieliczne, stałe i okresowe bazy naukowe. Ptaki Antarktyki nie są więc póki co bezpośrednio narażone na zagrożenia ze strony człowieka. Szkodzi im jednak postępujące zanieczyszczenie wód oceanicznych i atmosfery, a także zmiany klimatyczne i nadmierny różnych organizmów morskich, szczególnie tych, którymi się żywią.
