Żyrafy są przedstawicielem tak zwanej mega fauny. Obecnie klasyfikuje się aż 9 podgatunków żyraf. Siedem gatunków żyraf to natomiast gatunki już wymarłe. Co różni obecnie żyjące podgatunki żyraf i czy one również są w jakikolwiek sposób zagrożone? Co jedzą żyrafy i jak unikają zagrożeń? Konieczne przeczytaj wszystko na temat podgatunki żyraf. Jeszcze dziś sprawdź, jak one wyglądają i co je różni. Zobacz też, czy i które podgatunki żyraf są zagrożone wymarciem.
Stanowisko systematyczne gatunku żyrafa.
Systematycznie żyrafy (rodzaj Giraffa) zaliczono do rodziny żyrafowate (łac. Giraffidae), rzędu parzystokopytne (Artiodactyla), infragromady łożyskowce (Placentalia) i podgromady ssaki żyworodne (Theria). Uściślając, żyrafy są afrykańskimi ssakami parzystokopytnymi. Jednocześnie jest to największy przeżuwacz i najwyższe żyjące obecnie zwierzę lądowe. Najbliższym krewnym żyraf jest okapi leśne (łac. Okapia johnstoni).
Gdzie występują obecnie żyrafy w Afryce?
Zasięg występowania żyraf w naturze jest obecnie dość mocno rozproszony. Ich skupiska południkowo ciągną się od Czadu na północy, po Republikę Południowej Afryki (RPA) na południu. Natomiast równoleżnikowo zasięg występowania żyraf rozciąga się od Nigru na zachodzie, po Somalię na wschodzie. Zwierzęta te preferuują sawanny i afrykańskie lasy, jako środowisko życia.
Jaki tryb życia prowadzą żyrafy?
Żyrafy to ssaki roślinożerne i przeżuwacze. Same stanowią natomiast pokarm dla lwów, lampartów, hien czy likaonów. Ogólnie są to zwierzęta stadne. Samice tworzą nieduże stadka złożone z osobników pokrewnych z potomstwem. Samce żyją natomiast w stadach kawalerskich niespokrewnionych ze sobą dorosłych samców lub pojedynczo. Samce walczą ze sobą o płodne samice. Używają do tego celu długiej szyi z krótkimi, maczugowatymi rogami, uderzając nimi przeciwnika.
Dominujące samce ustalają w ten sposób hierarchię i możliwość krycia się samic. Z kolei wyłączną domeną samic jest ciążą, poród i wychowanie potomstwa. Możliwość rozrodu co ciekawe trwa przez cały rok. Ciąża trwa 425 do 465 dni (ok. 15 miesięcy). Żyrafy rodzą na stojąco, a cielęta są uzależnione od mleka matki przez 9-12 mies. Tylko ok. 25% z nich przeżywa, osiągając wiek dorosły. Dorosłe samice mają 4,3 – 5,7 m wys., a samce są od nich wyższe (do 5,88 m). Średnia masa ciała to 1192 kg u samców i 828 kg u samic. W niewoli żyrafy mogą żyć nieco dłużej niż na wolności, dożywając nawet do 40 lat.
Naukowcy ustalili przy tym, że samice żyją o 25% dłużej, niż samce. Źródłem pokarmu dla żyraf są rośliny drzewiaste, ich liście, owoce i kwiaty występujące na afrykańskich sawannach i w lasach. Ulubionym wśród nich pokarmem są jednak liście i pędy afrykańskich akacji. Żerują na tych drzewach, sięgając pyskami i językami wysoko do ich liści i młodych gałązek, dzięki swej bardzo długiej szyi. Inni roślinożercy, jak np. antylopy, zjadają zaś upuszczane i strącane przez żyrafy liście i gałązki.
Podgatunki żyraf.
Żyrafa to gatunek Giraffa camelopardalis. W jego obrębie wyszczególnia się jednak 9 różniących się między sobą pewnymi cechami podgatunków. Różnią się one między sobą przybliżonym zasięgiem występowania w Afryce i wyglądem. W wyglądzie chodzi przede wszystkim o układ i kształt charakterystycznych geometrycznych plam na ciele (wzory futer). Ważne są również powiązania filogenetyczne między podgatunkami, co ustala się na podstawie sekwencjonowania mitochondrialnego DNA.
Podgatunki żyraf, drzewo genealogiczne ich pochodzenia i podobieństwa, określono na podstawie próbek pobranych na początku od 266 osobników. Siedem innych gatunków żyraf, to gatunki wymarłe: †Giraffa gracilis, †G. jumae, †G. priscilla, †G. punjabiensis, †G. pygmaea, †G. sivalensis, †G. stillei. Odkryto też wymarły gatunek Girafa attica, zaklasyfikowany wstępnie do rodzaju Giraffa. Jednak w 1929 r. przeklasyfikowano go na gat. Bohlinia attica. Gatunki wymarłych żyraf odkryto i opisano na podstawie wykopaliskowych skamieniałości archeologicznych.
Sklasyfikowane aktualnie podgatunki żyraf w obrębie żyjącego gatunku Giraffa camelopardalis to natomiast:
żyrafa północna (Giraffa camelopardalis camelopardalis) – tzw. „żyrafa właściwa”
czyli podgatunek nominatywny, nazywana też żyrafą nubijską. Gatunek ten występuje we wschodnim Sudanie Południowym i południowo-zachodniej Etiopii, oprócz Kenii i Ugandy. Żyrafy te mają ostro zaznaczone plamy w kolorze kasztanowym, otoczone przeważnie białymi liniami. Na spodniej stronie ciała brakuje plam.
Szacuje się, że na wolności przetrwało obecnie mniej niż 650 osobników (inne źródła podają ok. 2150 sztuk.). Żyrafa północna jest też bardzo powszechna w hodowlach w niewoli. Oryginalny czysty fenotyp jest jednak rzadki. Taka czysta fenotypowo grupa jest trzymana m.in. w zoo Al Ain w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (14 szt. w 2003 r.).
żyrafa siatkowana (G. c. reticulata) –
pochodzi z północno-wschodniej Kenii, południowej Etiopii i Somalii. Żyrafy te wyróżnia charakterystyczny wzór na sierści. Składa się on z czerwono-brązowych, wielokątnych plam o ostrych krawędziach, rozdzielonych siecią cienkich białych linii.
Plamy te mogą, choć nie muszą, rozciągać się poniżej stawów skokowych. Liczebność populacji tego podgatunku szacuje się na 8660 osobników na wolności i ponad 450 szt. w ogrodach zoologicznych.
żyrafa angolska (G. c. angolensis) –
podgatunek występujący w Botswanie, południowo-zachodniej Zambii oraz na północy Namibii i na zachodzie Zimbabwe. Badanie genetyczne z 2009 r. dowodzą, że populacje w Parku Narodowym Etoszy i na północy pustyni Namib, to odrębne podgatunki. Omawiany podgatunek angolski ma duże brązowe plamy z krawędziami, które są albo nieco karbowane, albo mają kanciaste przedłużenia. Plamisty wzór rozciąga się też na nogach. Plamy na szyi są dość małe. Podgatunek ma również biały kolor na uszach. Szacuje się, że ok. 13 000 osobników żyje na wolności, a ok. 20 w ogrodach zoologicznych. W krytycznym momencie na wolności było tylko ok. 5 tys. osobników.
żyrafa kenijska (G. c. tippelskirchi) –
żyje w Tanzanii oraz w środkowej i południowej Kenii. Żyrafy te mają charakterystyczne, nieregularne, postrzępione, gwiaździste plamy, sięgające na nogi aż do kopyt. Uważa się, że łącznie na wolności pozostaje obecnie ok. 32,550 osobników plus ok. 100 trzymanych w ogrodach zoologicznych.
żyrafa Rothschilda (G. c. rothschildi) –
może być ekotypem G. camelopardalis (współistnieje z żyrafą nubijską). Podgatunek ten nazwano tak na pamiątkę Waltera Rothschilda. Inna nazwa tego podgatunku to żyrafa z Baringo i żyrafa ugandyjska (ang. Baringo giraffe i Ugandan giraffe). Jej zasięg występowania obejmuje części Ugandy i Kenii (ma też niepewną obecność w Sudanie Południowym). Ta żyrafa ma duże ciemne plamy, które zwykle mają pełne marginesy, ale mogą również mieć ostre krawędzie.
Ciemne plamy mogą mieć również jaśniejsze promieniujące linie lub smugi. Plamy zwykle nie sięgają poniżej stawu skokowego i prawie nigdy do kopyt. Wedle danych z 2016 r., ok. 1600 osobników pozostaje na wolności, a ponad 450 w ogrodach zoologicznych. Jeszcze w 2012 r. ba wolności było ich jednak mniej, niż 670 szt. Jest to drugi najbardziej zagrożony wyginięciem podgatunek żyrafy.
podgatunki żyraf dalsza część
żyrafa południowa (G. c. giraffa) –
zwana też południowoafrykańską. Zamieszkuje północ Republiki Południowej Afryki (RPA), północ Zimbabwe i Botswany oraz południowy zachód Mozambiku. Ma ciemne, nieco zaokrąglone plamy, z drobnymi wypustkami na płowym kolorze tła. Plamy rozciągają się w dół nóg, gdzie stają się mniejsze. Szacuje się, że na wolności pozostaje maksymalnie ok. 31500 osobników i ok. 45 w ogrodach zoologicznych. W 2016 r. na wolności żyło ok. 21000 szt.
G. c. antiquorum –
występuje w południowym Czadzie, Republice Środkowoafrykańskiej, w północnym Kamerunie i północno-wschodnim krańcu Demokratycznej Republiki Konga. Populacje w Kamerunie były wcześniej nieprawidłowo zaliczane do G. c. peralta. Podgatunek ten ma mniejsze i bardziej nieregularne wzory plam. Jego plamki można znaleźć poniżej stawu skokowego i wewnętrznej strony nóg.
Jedynie ok. 2000 osobników pozostaje aktualnie na wolności. Istnieje znaczne zamieszanie co do statusu G. c. antiquorum i G. c. peralta w ogrodach zoologicznych. W 2007 r. badania genetyczne dowiodły, że wszystkie trzymane osobniki G. c. peralta, to w rzeczywistości G. c. antiquorum. Po uwzględnieniu tej poprawki okazało się, że w ogrodach zoologicznych żyje ok. 65 szt.
G. c. thornicrofti –
nazwę łacińską tego podgatunku utworzono na cześć H.S. Thornicrofta. Żyrafy te występują jedynie we wschodniej Zambii w dolinie rzeki Luangwa. Mają ząbkowane plamy o kształcie gwiazdy, które mogą, choć nie muszą, rozciągać się na nogi. Na wolności żyje obecnie jedynie nie więcej, niż 600 osobników. Nie ma ich w ogrodach zoologicznych.
G. c. peralta –
występuje endemicznie w południowo-zachodnim Nigrze. Ma jaśniejsze futro niż inne podgatunki, z czerwonymi plamami w kształcie płatków, które sięgają poniżej stawu skokowego. Jest to najbardziej zagrożony podgatunek żyraf. Dawniej zaliczano do niego też żyrafy z Kamerunu, które obecnie są w G. c. antiquorum.
Spowodowało to zamieszanie odnośnie jego liczebności. Jednak obecnie wiadomo, że ok. 400 osobników tego podgatunku żyje na wolności. W 2007 r. przyjęto, że wszystkie G. c. peralta trzymane w europejskich ogrodach zoologicznych należą do G. c. antiquorum.