Niedźwiedź brunatny, z rodziny niedźwiedziowate, rzędu drapieżne, zalicza się do największych lądowych drapieżników zamieszkałych Amerykę Północną. Populacje amerykańskich niedźwiedzi brunatnych skupiają się głównie w północno-zachodniej części kontynentu. Z czego na Alasce mieszka prawie 70% całej populacji amerykańskich niedźwiedzi brunatnych. W Ameryce Północnej występują dwa podgatunki niedźwiedzia brunatnego: niedźwiedź grizzly (niedźwiedź szary) i kodiak. Przedstawiciele tych podgatunków różnią się od siebie genetyką, budową zewnętrzną i upodobaniem do określonych pokarmów.
Niegdyś niedźwiedzie grizzly występowały na Alasce, w Kanadzie, Dakocie, Kalifornii i Meksyku. Dziś zamieszkują głownie Alaskę i północno-zachodnią część Kanady. Na pozostałych obszarach Ameryki Północnej występują nielicznie, dlatego są tam zagrożone wyginięciem. Można ich spotkać wewnątrz lądu, szczególnie na terenach górzystych. Trzeba przyznać, że grizzly nie cieszy się popularnością wśród Amerykanów. W języku angielskim „grizzly” oznacza „szary”, a także „straszliwy”. Zła sława ciągnie się za niedźwiedziem od ponad 300 lat, od czasów, gdy w Ameryce Północnej zaczęli pojawiać się pionierzy. Zarówno Indianie, jak i Europejczycy uważali grizzly za wyjątkowo niebezpiecznego ssaka.
Niedźwiedź szary, choć jest mniejszych rozmiarów od pozostałych gatunków niedźwiedzi, to cechuje się większą agresywnością. W rzeczywistości, opowieści o wielkiej agresji grizzly w stosunku do ludzi są mocno przesadzone, gdyż statystyki podają, że w latach 1900-1985 na Alasce wskutek ataku grizzly zginęło 20 ludzi. Dla porównania tylko na przełomie lat 70-tych i 80-tych, na Alasce 19 ludzi zostało śmiertelnie pogryzionych przez dzikie psy.
Niedźwiedź Grizzly – wygląd zewnętrzny
Cechą charakterystyczną grizzly są szerokie barki. Tułów jest masywny i nieco zaokrąglony. Niedźwiedzie zaliczają się do zwierząt stopochodnych. Pozostawiane przez nich ślady przypominają większe ślady ludzkich stóp. Samiec osiąga wagę od 140 do 380 kg. Samica jest mniejsza i waży od 70 do 207 kg. Drapieżnik największa wagę osiąga pod koniec jesieni, tuż przed zapadnięciem w zimowy sen. Średnia wysokość grizzly mieszkających w Parku Narodowym Yellowstone to 95 cm u samców i 87 cm u samic. Z kolei średnia długość u samców wynosi 165 cm, a u samic 151 cm. Ciało niedźwiedzia porastają długie włosy okrywowe i podszerstek. Zimą włosy są gęstsze niż latem. Głowa i ramiona są zazwyczaj jaśniejsze niż boki, brzuch i nogi. Niedźwiedź grizzly, jak wszystkie inne niedźwiedzie, ma doskonały węch, słabszy słuch i wzrok.
Niedźwiedź Grizzly – zimowy sen
Niedźwiedź grizli występuje tam, gdzie ma dostęp do ulubionego pokarmu, a także możliwość schronienia się. Często wybiera inne miejsca do żerowania, a inne do zimowania. Przed nastaniem zimy, grizzly szykuje sobie legowisko. Przygotowuje się do okresu, w którym będzie miał trudności ze zdobyciem pożywienia. Wygrzebuje dołek i wyściela go roślinami. Miejsce, w którym niedźwiedź grizzly spędza zimę, nazywa się legowiskiem lub gawrą. Często jest to jaskinia, wykopana dziura w śniegu, spróchniałe drzewo lub inne schronienie. Dorosłe samce ukrywają się także w gęstej roślinności.
W okresie zimowym najedzony i obrośnięty sadłem niedźwiedź zapada w głęboki sen, zwany hibernacją. Zwija się w luźny kłębek i odpoczywa. Zimą praktycznie nie je i nie pije, gdyż korzysta z nagromadzonych zapasów tłuszczu. Nie wydala także moczu, ani nie defekuje. Delikatnie obniża się temperatura jego ciała o kilka stopni, zwalania praca serca i spowalniają się jego procesy życiowe. W ten sposób niedźwiedź jest w stanie przetrwać zimę i uchronić się przed nadmierną utratą masy ciała.
Choć i tak podczas zimowego snu grizzly traci ponad połowę masy ciała. Niedźwiedzie, które mieszkają w chłodniejszych miejscach, przesypiają nawet 7 miesięcy w ciągu roku. Tam gdzie klimat jest łagodniejszy, grizzly pozostają aktywne niemal przez całą zimą. Po okresie zimowym, niedźwiedź grizzly wybudza się ze snu zimowego i przechodzi w stan hipofagii, który trwa do 3 tygodni. Zwierzę stopniowo staje się aktywniejsze. Zaczyna pochłaniać ogromne ilości pożywienia i nadrabiać masę, którą utracił przez zimę.
Należy zauważyć, że samice wraz z wiekiem wydłużają okres hibernacji. Z kolei ciężarne samice jako pierwsze zaczynają zakładać gawry, a opuszczają je jako ostatnie. Natomiast dorosłe samce najpóźniej zapadają w sen zimowy i wiosną najwcześniej opuszczają legowisko.
Niedźwiedź Grizzly – pożywienie
Z uwagi na to, że w rejonach, w których mieszkają grizzly jest mniejsza dostępność pokarmu, zwierzęta te są bardzo mobilne i pokonują długie dystanse. Obszary ich polowań sięgają 1300 km 2. Niedźwiedzie polują w pobliżu prerii, lasów, łąk i gór. Choć niedźwiedź szary jest drapieżnikiem, to 90% jego pożywienia stanowi roślinność. Żywi się dzikimi owocami, nasionami traw i turzyc, jagodami, orzechami i korzeniami roślin. W zdobywaniu pokarmu roślinnego pomagają mu długie pazury, dzięki którym może rozkopywać ziemię i docierać do korzeni roślin.
Niedźwiedzie swoją dietę uzupełniają treściwszym pokarmem – rybami, owadami i mięsem ssaków. Polują na duże zwierzęta, głównie łosie i renifery. Najczęściej jednak żywią się padliną ssaków, a w jej poszukiwaniu, pomaga im doskonały węch. W miejscach, gdzie niedźwiedzie grizzly przebywają blisko ludzi, żywią się także odpadami organicznymi, płodami rolnymi, karmą dla zwierząt gospodarskich, miodem oraz zwierzętami gospodarskimi. Nie pogardzą pożywieniem pozostawionym przez leśników dla zwierzyny łownej. Uważa się, że niezamierzone dokarmianie grizzly może być przyczyną zaburzeń snu zimowego u niedźwiedzia.
Niedźwiedź Grizzly – rozmnażanie
Niedźwiedzie w wieku rozrodczym kopulują wielokrotnie z wieloma osobnikami. W okresie godowym zaczynają szukać partnera. Bywa że samce konkurują o jedną samicę. Stają się agresywne i walczą ze sobą. Para kopuluje ze sobą kilkukrotnie w okresie od kilku godzin do kilku tygodni. Średni czas kopulacji wynosi 25 minut. W okresie zimowego snu samica rodzi dwa młode niedźwiedzie. Czasami zdarza się, że matka rodzi więcej potomstwa. Młode tuż po urodzeniu są nagie i ważą niespełna 0,5 kg. Przez pierwsze miesiące żywią się tylko mlekiem matki. Młodymi opiekuje się wyłącznie samica. Zdarza się, że inna niedźwiedzica adoptuje młode i opiekuje się nimi jak swoimi dziećmi.
Niedźwiadki w jamie pozostają z matką aż do kwietnia. Wiosną osiągają wagę ok. 9 kg i są zdolne do opuszczenia schronienia. Matka opiekuje się młodymi do momentu aż ukończą 2-3 lata i staną się w pełni samodzielne. W północnej części Alaski, gdzie z reguły jest mniej pożywienia, zdarza się, że matka opiekuje się potomstwem przez prawie 5 lat. Najbardziej zagrożone śmiercią są młode w pierwszym roku życia. Prawie 75% niedźwiedzi nie dożywa 6 lat, gdyż zazwyczaj są atakowane przez inne dorosłe niedźwiedzie lub wilki. Śmiertelność dorosłych osobników jest niewielka. Główną przyczyną śmierci dorosłych grizzly jest działalność człowieka. Niedźwiedzie na wolności dożywają ok. 30 lat, w niewoli nawet 50 lat.
Bliskie spotkanie człowieka z niedźwiedziem grizzly
Niedźwiedzie grizzly bardzo rzadko atakują ludzi. Bardziej stronią od kontaktu z człowiekiem, dlatego przemieszczają się w kierunku obszarów wyludnionych. Zwierzę zaatakuje tylko wtedy, gdy będzie się czuło wyraźnie zagrożone. Dlatego nie powinno się niepokoić niedźwiedzi, szczególnie, wtedy gdy są w stanie hibernacji. Człowiek, który zobaczy na żywo grizzly, powinien w miarę spokojnie oddalić się od niego. Niedźwiedź nie powinien zwrócić na niego uwagi. Powoli zjedzie z drogi człowieka i ukryje się. Nie powinno się uciekać ani drażnić zwierzęcia, gdyż może to wyzwolić u niego agresję. Nie powinno się także próbować nawiązywać kontaktu z niedźwiedziem, karmić go, czy głaskać. Grizzly to bardzo silny ssak i podczas walki z nim człowiek ma zdecydowanie mniejsze szanse na przeżycie.
