Pszczoła miodna to jeden z najważniejszych owadów w Polsce i na świecie. Jednocześnie, to jeden z tych gatunków, których populacja zbyt mała w stosunku do zapotrzebowania. Głównym zadaniem pszczoły miodnej, wcale nie jest produkcja miodu, jak wskazywałaby nazwa. Przede wszystkim, odpowiada ona za zapylanie kwiatów roślin, stanowiących pożywienie ludzi i zwierząt. Bez niej, straty w gospodarce byłyby wielomiliardowe, a w dłuższej perspektywie – życie na Ziemi mogłoby zniknąć. Dlaczego pszczoła miodna jest pożyteczna? Jak długo żyje pszczoła miodna i gdzie występuje? Na te i wiele innych pytań, odpowiadamy w dalszej części artykułu.
Pszczoła miodna informacje
Jak wygląda pszczoła miodna?
Pszczoła miodna zalicza się do owadów błonkoskrzydłych z rodziny pszczołowatych. Posiada dwie pary skrzydeł z błony, które unoszą ją w powietrzu. Na trzeciej parze odnóży, pszczoła miodna posiada koszyczki, przeznaczone do przenoszenia pyłku kwiatowego. Pszczoła posiada narząd obronny – żądło, które w sytuacji zagrożenia, wbija w ciało potencjalnego napastnika, wstrzykując jad. Żądło znajduje się na końcu odwłoka pszczoły miodnej. Trutnie, czyli samce pszczoły, nie mają żądeł. Użądlenie większego zwierzęcia (kręgowca) kończy się dla pszczoły śmiercią. Jad pszczeli dla zdrowego człowieka jest niegroźny, pod warunkiem, że nie jest on uczulony. W innych przypadkach, ukąszenie przez pszczołę kończy się jedynie powstaniem obrzęku.
Jeśli chodzi o występowanie, pszczoła miodna jest popularna pod każdą szerokością geograficzną. O ile pierwotnie, gatunek ten rozwijał się na terenie Europy, Azji Zachodniej i Afryki Północnej, dziś różne gatunki pszczoły miodnej spotykane są na wszystkich kontynentach. Pszczoła miodna to jeden z najważniejszych na świecie owadów zapylających. Na skutek przenoszenia pyłków kwiatowych, dokonuje ona zapylenia wielu istotnych z punktu widzenia gospodarki i przyrody, roślin. Do najważniejszych roślin owadopylnych zalicza się większość drzew, ale także rzepak, gorczycę, koniczynę, maliny, facelię i inne. Szacuje się, że zapylanie poszczególnych roślin przez pszczoły, może zwiększać wydajność plonów nawet o połowę. Każdego roku, tylko w Polsce, pszczoła miodna, na skutek zapyleń, zwiększa wartość plonów o kilka miliardów złotych.
Pszczoła miodna – struktura rodziny
Skupiskami (rodzinami), w których żyją pszczoły miodne są roje. Szacuje się że w jednym roju może żyć od kilku do kilkudziesięciu tysięcy pszczół. Warto dodać, że liczbę rojów pszczelich w Polsce szacuje się na ok. 1 milion, a w celu pokrycia zapotrzebowania gospodarczego, potrzebne byłoby co najmniej 2,5 mln pszczelich rodzin.
W każdym roju znajdują się: królowa-matka, robotnice oraz trutnie. Matka składa jaja, z których lęgną się samice. Mogą to być królowe-matki lub robotnice, wszystko zależy od sposobu karmienia. Matki kopulują tylko jeden raz w trakcie swego życia. W czasie lotu gotowego, wabią swoim zapachem trutnie. Unasiennienie matki odbywa się przy udziale wielu trutni, które po zapełnieniu zbiornika nasiennego matki, umierają. Po złożeniu jaj i pełnym przeobrażeniu, pierwsza młoda królowa zabija pozostałe i przejmuje kontrolę nad gniazdem.
Najbardziej zapracowanymi mieszkankami pszczelego gniazda, są – jak wskazuje nazwa – robotnice. Do ich licznych zadań należy czyszczenie komórek, w których jaja składa królowa, pielęgnacja larw, odbieranie nektaru od zbieraczek, wentylacja i pilnowanie ula, a także zbieranie pokarmu i wody. Co istotne, pszczoły-robotnice są posłuszne ”rozkazom”, wydawanym przez królową. Rozkazy te mają formę chemicznych sygnałów, wydzielanych przez matkę. W ulu (gnieździe) znajdują się także trutnie, choć nie są one stałymi mieszkańcami. Pojawiają się tam wiosną, w okresie kopulacyjnym. Przygotowują się jedynie do lotu godowego, w trakcie którego unasienniają królową, po czym giną. Przeciętnie, liczba trutni w ulu może sięgać 2,5 tysiąca osobników. Robotnic może być nawet 50 000.
Jak długo żyje pszczoła miodna?
Długość życia, jaką osiąga pszczoła miodna, zależna jest od funkcji pełnionej w ulu. Trutnie żyją około 50 dni, podczas gdy robotnica latem żyje 38 dni, a zimą – nawet 6 miesięcy. Absolutną rekordzistką w długości życia jest natomiast królowa matka, która może żyć nawet 6 lat.
Sposób, w jaki pszczoła miodna dokonuje zapylenia roślin, jest niezwykle prosty. Pszczoły żywią się pyłkiem kwiatowym, jednocześnie przenosząc go z pręcika na znamię słupka. Pyłek kwiatowy może pochodzić z tego samego kwiatu lub z innego, należącego do tej samej rośliny. Mówimy wówczas o samozapyleniu. Jeśli pyłek pochodzi z kwiatu innej rośliny (ale tego samego gatunku), mamy do czynienia z zapyleniem krzyżowym.
Znaczenie pszczół w przyrodzie
Znaczenie pszczoły miodnej w przyrodzie i dla człowieka jest ogromne, czego dowodzą wspomniane wcześniej dane, dotyczące wydajności plonów oraz ich wartości. Jednak, doceniając pracę pszczół miodnych jednocześnie utrudniamy im warunki bytowe, zanieczyszczając powietrze, stosując środki chemiczne i opryski. Trzeba pamiętać, że pszczoły stanowią istotny, naturalny wskaźnik czystości powietrza w danym regionie. Jednak lista ciekawostek, związanych z pszczołami modnymi jest znacznie dłuższa. Nie każdy z nas zdaje sobie sprawę z faktu, że większość gatunków pszczół nie została dotychczas opisana, choć szacuje się, że na świecie żyje ok. 20 000 gatunków tych owadów.
Najmniejsza pszczoła miodna żyje we wschodniej Azji i nazywana jest pszczołą karłowatą. Ich długość ciała to zaledwie 0,2 mm! Największe pszczoły mają z kolei 4 cm długości. W naszym kraju znajduje się pomnik pszczoły, który został wzniesiony w 1987 roku przed centrum kultury w Kielcach. Nie wszyscy miłośnicy pszczół wiedzą też, że pszczoła miodna w trakcie każdej minuty lotu wykonuje aż 11 400 uderzeń skrzydłami. Pszczoły są też cenionymi producentami miodu. Aby nazbierać nektar na 1 kg tego pysznego i zdrowego przysmaku, muszą zebrać pyłek z 4 milionów kwiatów.
Zdecydowanie, dla wielu z nas, pszczoła miodna może być wzorem pracowitości, sumienności i poświęcenia.
Jak jest po angielsku pszczoła miodna? — Western honey bee
