Gęgawa (Anser anser)

Mogą żyć nawet 15 lat, w powietrzy przelatują tysiące kilometrów tworząc charakterystyczne klucze. Mają takie samo upierzenie niezależnie od płci i dobierają się w pary na całe życie. Gęś gęgawa, bo o niej mowa, to jeden z najbardziej charakterystycznych ptaków na polskim niebie. Mimo, że w Polsce jej wylęg jest ogromną rzadkością, znana jest w każdym zakątku naszego kraju. Zapraszamy do zapoznania się z garścią najważniejszych informacji o tej niezwykle popularnej rasie gęsi. Gdzie żyje? Jakie warunki preferuje? Czym się żywi? Długość życia? Odpowiedź na wszystkie pytania znajdziecie poniżej.

Gęgawa ptak – wygląd i charakterystyka

Gęś gęgawa (łacińska nazwa Anser anser) zalicza się do rodziny kaczkowatych. Będąc jednym z jej największych przedstawicieli, gęgawa osiąga długość ciała okolicach 85-100 cm. Jej rozpiętość skrzydeł może wynosić do półtora metra, a masa ciała średnio wynosi 4 kg u samic i 5 kg u samców. Najczęściej spotykamy gęsi o barwie szaropopielatej, a ich znakiem rozpoznawczym jest posiadanie poprzecznych prążków na wierzchniej i bocznej stronie ciała. Na brzuchu i w okolicach ogona upierzenie jest białe.

Gęś gęgawa posiada różowe nogi oraz dziób o barwie pomarańczowej Jednak to nie wszystkie cechy jakimi charakteryzuje się gęś gęgawa Opis tej rasy kompletny będzie wtedy, kiedy zawrzemy w nim kilka istotnych czynników.

gęgawa

Jednym z nich jest fakt, że to właśnie gęś gęgawa stanowi poprzednika znanej nam gęsi domowej. Ta druga jest nieco cięższa, posiada białe upierzenie i nie hodowana jest głównie w celach mięsnych. Kolejną cechą, jaką charakteryzuje się gęś gęgawa jest fakt, że jest ona gatunkiem łownym, a warunki polowania na gęsi gęgawy określa specjalny dokument, zwany „Dyrektywą ptasią”. Przylot do Polski zazwyczaj ma miejsce w okolicach lutego i marca (w zależności od panujących temperatur). Gęsi opuszczają nasz kraj między wrześniem, a listopadem.

Gęś gęgawa w Polsce

Gęś gęgawa w Polsce występuje w nielicznych lęgowiskach. Na terenie zachodniej Polski liczebność tej rasy szacowana jest na ok. 1500 – 2000 par. Miejscami lęgu są najczęściej gniazda mieszące się na wodzie lub na lądzie. Niezwykle popularnym i chętnie wybieranym miejscem lęgu gęsi gęgawy są trzciny i zarośla. Gdybyśmy mieli w kilku słowach określić, co łączy lokalizacje wszystkich gniazd gęsi gęgawy, byłby to ograniczony dostęp. Mogą to być wysepki, wierzby i inne drzewa, a czasem także dachy budynków. W ten sposób, gęsi chronią jaja i swoje potomstwo przed atakami drapieżników lub innymi niekorzystnymi czynnikami.

Gęś gęgawa w naszym kraju najczęściej stacjonuje na terenach błotnistych, bagnistych łąkach czy moczarach. Samica wysiaduje jaja przez okres 27-29 dni. W tym czasie samiec czuwa, chroniąc swoją rodzinę przed ewentualnym niebezpieczeństwem. Po wykluciu, młode gęsi gęgawy bardzo szybko opuszczają gniazda. Pisklęta robią to już po 1, czasem 2 dniach i są prowadzone przez rodziców nad wodę.

Gęgawa długość życia

Najdłużej żyjąca gęgawa, której wiek oznaczył człowiek, miała 15 lat.

gęś gęgawa pasaca się
pasące się gęsi gęgawe

Gęgawa pożywienie

Gęś gęgawa nie ma zbyt wygórowanych wymagań żywieniowych. Zazwyczaj, żywi się trawą. Element jej pokarmu może stanowić także wszelkiego rodzaju zboże. Gęsi żywią się również liśćmi, młodymi pędami oraz owocami. Minusem jest ich słabo rozwinięty układ trawienny, który powoduje że wykorzystanie właściwości odżywczych zawartych w pokarmie jest na niskim poziomie. Oznacza to że aby się nasycić, gęś gęgawa musi zjadać większe ilości pokarmu niż inne roślinożerne. W powszechnym odbiorze, gęsi na polach nie są mile widzianymi gośćmi. Trudno się temu dziwić, gdyż całe stada gęsi, obsiadające zboża w fazie kiełkowania, mogą powodować spore straty w uprawach. Gęś gęgawa często spotykana jest również na ścierniskach i polach natychmiast po skoszeniu. O tym porze wyszukują resztek zbóż, pozostających na polach po żniwach.

Gęś gęgawa, a zbożowa

Równie charakterystycznym, choć mniejszym gatunkiem od gęgawy jest gęś zbożowa. W okresie przelotów, gęsi zbożowe stanowią dużo liczniejsze części stada niż gęgawy. W odróżnieniu od gęgawy, gęś zbożowa, nie zakłada lęgowisk w miejscu gdzie stacjonuje, tylko w okolicach koła podbiegunowego. Tamtejsza tundra stanowi optymalne warunki do wylęgu młodych gęsi zbożówek, jednak ptactwo z uwagi na temperatury spędza tam około 1 kwartał w roku. Gdybyśmy mieli za zadanie porównać, czym różnią się poszczególne odmiany gęsi, byłaby to z pewnością waga. 4 kilogramy – tyle średnio waży gęś gęgawa, a zbożowa jest o kilogram lżejsza.

gęś zbożowa
gęś zbożowa

Gęś zbożowa posiada też czarny dziób, podczas gdy ta część ciała u gęgawy ma kolor różowy. Co ciekawe, jeszcze kilkanaście lat temu terenami, na których zimowały gęsi zbożowe, były ciepłe kraje zachodniej Europy – głównie Hiszpania i Portugalia. Z czasem, gęsi poszukiwać zaczęły nieco bliżej położonych legowisk. Coraz częściej popularne zbożówki spotkać można także na terenie zachodniej Polski. Podobnie jak gęsi gęgawy, również gęsi zbożowe upodobały sobie wszelkiego rodzaju bagna, tereny przy dużych zbiornikach wodnych oraz mokradła.

gęgawa w locie
gęgawa w locie

Gęś gęgawa ciekawostki

Liczba ciekawostek dotyczących gęsi gęgawy sprawia, że o tym gatunku rozmawiać można długimi godzinami. Świat tych gęsi jest pełen tajemnic, które na pierwszy rzut oka wydają się nam niewyobrażalne. Wystarczy jednak lepiej poznać świat ptaków by uznać, że wszystko to ma głębszy sens. Warto wiedzieć, że gęsia rodzina płynie zawsze w ustalonej kolejności. Jako pierwsze, na wodzie przemieszcza się matka, kolejne płyną dzieci. Ojciec, płynąc jako ostatni, zapewnia bezpieczeństwo i chroni przed zagrożeniami. Niezwykłym zjawiskiem jest także wierność, jaką charakteryzuje się gęś gęgawa. Samiec z samicą łączą się w pary na całe życie, a to może trwać nawet kilkanaście lat. Co ciekawe, potomstwo, po uzyskaniu zdolności do lotu (zwykle po 2 miesiącach od narodzin) nie opuszcza rodziny. Wczesną jesienią, gęsie rodziny łączą się w stada na stawach, jeziorach czy podmokłych łąkach. Ten swoisty rytuał stanowi u nich przygotowanie do odlotu.

gęgawa z pisklętami
gęgawa z pisklętami

Gęgawa ochrona

Gatunek łowny od 1 września do 21 grudnia, a na terenie województw: dolnośląskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, zachodniopomorskiego do 15 stycznia