Bawół afrykański to zwierzę-legenda. Jest odważny i mocarnie silny, a w chwili zagrożenia walczy na śmierć i życie. Rozjuszony potrafi zabić lwa i człowieka. Konieczne przeczytaj wszystko na temat bawół afrykański Syncerus caffer. Jeszcze dziś zobacz, jak żyje bawół afrykański w stadzie, jakie te zwierzęta mają zachowania socjalne.
Bawół afrykański stanowisko systematyczne
Bawół afrykański (łac. Syncerus caffer), nazywany też bawołem kafryjskim lub przylądkowym, jest jednym z największych gatunków ssaków roślinożernych z rodziny wołowatych (łac. Bovidae). Jego pełna systematyka to: podgromada ssaki żyworodne (łac. Theria), infragromada łożyskowce (łac. Placentalia), rząd parzystokopytne (łac. Artiodactyla), rodzina wołowate (dawniej krętorogie, pustorogie, pustorożce łac. Bovidae), podrodzina bawoły (Bovinae), rodzaj bawół (łac. Syncerus). Bawół afrykański (łac. Syncerus caffer) jest przy tym jedynym przedstawicielem gatunkowym rodzaju bawół. Jako pierwszy gat. ten opisał Anders Sparrman w 1779 r. Powstanie i pochodzenie gat. Syncerus caffer nadal pozostaje niejasne i budzi wiele kwestii spornych wśród naukowców. Na pewno nie wywodzi się jednak od tych samych przodków, co współczesne bydło domowe. Syncerus caffer nie został też nigdy udomowiony jako hodowlane bydło domowe, ponieważ ma bardzo nieprzewidywalny charakter i jest groźny dla człowieka.
Bawół afrykański siedlisko i zasięg występowania
Bawoły afrykańskie naturalnie żyją w Afryce, w strefie ciągnącej się od otwartej sawanny, aż do gęsto rosnących lasów tropikalnych. Obecnie bawoła afrykańskiego (łac. Syncerus caffer) można jeszcze w stanie dzikim zobaczyć w takich państwach afrykańskich, jak: Południowa Afryka, Botswana, Kenia, Sudan, Tanzania, Mozambik, Zambia, Namibia oraz Zimbabwe.
Bawół afrykański zagrożenia i status ochronny
Niegdyś gatunek ten był bardzo liczny. Dawniej jego populację oszacowano na ok. 10 mln osobników. Jednak antropopresja, kłusownictwo, polowania dewizowe, pasożyty i choroby wybiły te wielkie ssaki do zaledwie ok. 900 tys. sztuk. Z chorób wyniszcza je groźna i mocno zaraźliwa choroba wirusowa księgosusz, zwana też pomorem bydła (śmiertelność bydła z jej powodu sięga ok. 90%). Kategoria zagrożenia gatunku bawół afrykański (łac. Syncerus caffer) według Czerwonej księgi gatunków zagrożonych publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN) to – LC (ang. least concern) czyli gatunek niższego ryzyka, najmniejszej troski.
Bawół afrykański podgatunki
Bawół afrykański (łac. Syncerus caffer) nie jest jednolity i obejmuje w sumie pięć dosyć podobnych do siebie podgatunków: bawół sawannowy (łac. Syncerus caffer aequinoctialis), bawół południowy (łac. Syncerus caffer caffer), bawół zachodni zwany też sudański (łac. Syncerus caffer brachyceros), bawół leśny zwany też krótkorogi (łac. Syncerus caffer nanus) oraz bawół górski (łac. Syncerus caffer mathewsi). Główne różnice pomiędzy nimi to wielkość i masywność w budowie ciała. Bawoły afrykańskie z podgatunku leśnego są więc na przykład o około połowę mniejsze od największego bawoła południowego czy również dużego bawoła sawannowego. Bawół afrykański jedynym przedstawicielem gatunkowym rodzaju bawół (łac. Syncerus), nie należy go więc mylić z innymi gatunkami, mimo licznych podobieństw. Nieco większy od niego i bardzo podobny wyglądem, azjatycki wół domowy (łac. Bubalus bubalis) nie jest więc z nim spokrewniony.
Bawół afrykański opis
Bawół afrykański (łac. Syncerus caffer) to jeden z największych przedstawicieli roślinożernych przeżuwaczy na świecie. Ich wielkość to ok. 500-900 kg masy ciała (podgatunki w typie stepowym są większe, o połowę mniejszy jest podgatunek leśny ważący 250-455 kg) przy wysokości w kłębie ok. 140-170 cm i długości ciała ok. 270-350 cm. Bawół afrykański jest masywny i silnie umięśniony, ma też gruby kościec oraz krępy i zwarty korpus. Samice są jednak zawsze mniejsze i lżejsze od samców (dymorfizm płciowy). Bawoły są przy tym ciemnobrązowe, niemal czarne, gdyż ich sierść ciemnieje wraz z wiekiem. U starych byków tworzą się białawe obwódki wokół oczu. Podgatunek leśny ma sierść wpadającą w kolor czerwonawy. Bawół afrykański na głowie nosi groźne, hakowato wygięte do góry, szeroko masywne i potężne u swej podstawy rogi.
Ich rozpiętość u dorosłych osobników w sile wieku wynosi około 1 metra ( u podgatunku leśnego ok. 40 cm). Rogi te występują u obu płci, u samic są jednak znacznie mniejsze (średnio o ok. 10-20%). U dorosłych osobników u podstawy rogi te łączą się ze sobą. Tak utworzona, ciągła od przodu, rogowa kostna osłona głowy jest tak wytrzymała, że nawet kula z broni palnej często nie jest w stanie jej przebić. Rogi najmniejszego bawoła leśnego osiągają o wiele mniejsze rozmiary, niż u innych podgatunków. Poniżej rogów znajdują się poziomo osadzone stosunkowo długie uszy. Bawoły to także bardzo wytrzymałe zwierzęta. Ich silne, dość krótkie i grube kończyny są zakończone racicami, czyli dwoma mocnymi palcami kostnymi, pokrytymi rogowymi puszkami. Przednia część ciała bawoła afrykańskiego jest znacznie cięższa niż tylna, więc przednie racice są szersze i większe. Na końcu ciała mają sięgający pęcin ogon (dł. ok. 70-110 cm), zakończony dużym pędzlowatym chwostem. Służy im on do odganiania much. Długość życia bawoła gatunku Syncerus caffer może sięgać do ok. 20 lat.
Bawół afrykański prowadzony tryb życia oraz zachowanie (stadne i socjalne)
Bawół afrykański (łac. Syncerus caffer) tworzy stada hierarchiczne z samicami z młodymi oraz jednym dominującym bykiem (ich stada liczą nawet do 2000 osobników). Inne samce trzymają się od niego na dystans. W porze suchej bawole stada często dzielą się na mniejsze grupy, niektóre złożone wyłącznie z samców (stada byków młodych w wieku 407 lat i stada byków starszych 12 lat i więcej). Z powodu upałów, w porze suchej wszystkie bawoły często zażywają kąpiele błotne i ocierają się o korę drzew, aby pozbyć się pasożytów i zaschniętego błota. Bawół afrykański jest potężny i mocny, więc ma mało wrogów poza lwami, hienami i człowiekiem. Dorosłe osobniki w razie ataku zbijają się w stado, w środek którego biorą młode i słabe sztuki. Potrafią w ten sposób bardzo skutecznie bronić się przed nawet całym stadem drapieżników.
Lwy nawet gdy są w stadzie, to polują głównie na bawoły samotne, odłączone od stada, młode, chore i stare. W Afryce odnotowuje się jednak też przypadki, gdy duże samce lwów zabijały w pojedynkę nawet silnego dorosłego bawoła. Pozostałe drapieżniki (lamparty i hieny) mogą zagrozić raczej tylko cielętom. Bawół afrykański jest zaliczany do tzw. „Wielkiej piątki Afryki”, ponieważ jest bardzo niebezpieczny i zabija nawet ludzi. Rocznie z powodu jego ataków ginie ok. 200 ludzi w całej Afryce, co jest liczba większą, niż liczba śmiertelnych ataków zadawanych ludziom przez krokodyle czy nosorożce. Bawoły mają też złą sławę z tego powodu u myśliwych. Nawet ranne będą się bronić i mogą zabić.
Bawół afrykański odżywianie
Bawół afrykański (łac. Syncerus caffer) jest ssakiem roślinożernym przeżuwającym. Zwierzęta te żywią się więc głównie różnymi afrykańskimi gatunkami traw. Ich pozostały skład pokarmowy stanowią kłącza, pędy i bulwy różnych roślin. W lesie i na sawannie podgryzają też liście, pąki i pędy rosnących tam drzew i krzewów (np. akacji). W porze suchej jedzą też wyschnięte rośliny i obgryzają korę młodych części drzew. Bawół afrykański jest jednak mało odporny na brak pokarmu i wody. Zwierzęta te potrzebują więc stałego dostępu do wody i pokarmu. Dorosły osobnik bawoła afrykańskiego potrzebuje dziennie aż 30 litrów wody, a w czasie suszy nawet 40! Stąd podejmowane słynne wędrówki bawołów, czynione wraz z innymi roślinożercami przed nadejściem pory suchej. Zostając na miejscu padłyby z niedożywienia. Dla ochrony przed drapieżnikami oraz palącym słońcem i afrykańskim upałem, bawoły afrykańskie zerują głównie w czasie chłodniejszych pór dnia oraz nocą. W dzień można je zwykle spotkać polegujące lub stojące niemrawo przeżuwając pokarm.
Bawół afrykański rozmnażanie
W czasie godów samce walczą ze sobą, ustalając sobie możliwie jak najwyższą hierarchię w stadzie. Do starć pomiędzy nimi dochodzi często, choć zwykle kończy się jedynie na niegroźnych pogróżkach. Jeśli jednak dojdzie już do walki, wtedy może ona zakończyć się nawet dość poważnymi i krwawymi urazami. Niektóre przegrane byki stają się potem przez to łatwymi ofiarami drapieżników. Każdy byk walczy o prawo do przynajmniej jednej partnerki. Ciąża trwa potem u samic przez ok. 330-340 dni. Bawół afrykański (łac. Syncerus caffer) rodzi cielęta tuż przed porą deszczową (rozmnażają się wyłącznie w porze deszczowej), odchodząc od stada i chowając się na ten czas w zarośla. Na świat przychodzi jedno, dużo rzadziej dwa młode, które ważą ok. 35-50 kg.
Nowonarodzone cielę przez pierwsze kilka dni pozostaje w ukryciu krzewów. Dopiero potem matka (krowa) prowadzi je do stada. Cielę wypija przy tym dziennie nawet do ok. 5 litrów mleka matki. Po kilku tygodniach przestaje ssać matkę i przechodzi na typowy roślinny pokarm stały. Pod opieką krowy pozostaje jednak do 2 lat życia. Potem samce odchodzą ze stada tworząc grupy kawalerów, natomiast samice zostają w stadzie wraz z matką. Krowy osiągają dojrzałość płciową w wieku 3 lat, natomiast byki w wieku 4,5 lat życia.
[…] życia bawołów afrykańskich (łac. Syncerus caffer) wynosi na wolności ok. 15-20 […]
[…] zwierzę, które im przeszkadza. Nory chronią je również przed ekstremalnymi temperaturami. W Afryce może być bowiem gorąco w samo południe, lub mróz w środku nocy nad ziemią. Jednak guziec […]