Zwierzęta i rośliny można podzielić na konkretne biomy, ekosystemy. Jednym z takich ekosystemów jest oczywiście las, który może być różny, np. las tropikalny deszczowy, las tundrowy, czy las strefy umiarkowanej w Europie, w tym w Polsce. Zwierzęta leśne mają pewne przystosowania do życia właśnie w takim środowisku. Interesuje Cię fauna i flora leśna, chcesz wiedzieć, jak żyją i jakie cechy mają zwierzęta leśne, więc przeczytaj ten artykuł. Poznaj, jakie mamy zwierzęta w lesie, jakie są ich gatunki.
Jakie przystosowania mają zwierzęta leśne?
Zwierzęta w lesie prowadza specyficzny tryb życia. Muszą na przykład posiadać długie nogi jak sarny i jelenie, by móc uciekać skokami nad gęstą roślinnością leśną. Drapieżniki leśne mają z kolei długie stojące uszy i mocne pazury. Prowadzące nocny tryb życia. Również duże oczy (np. sowy). Patyczaki i modliszki mają kształty ciała przypominające gałęzie drzew i krzewów, by lepiej wtopić się w tło. Charakterystyczna jest też długa i gęsta sierść, chroniąca przed obijaniem się o gałęzie licznych drzew i krzewów w czasie biegu (np. u jenotów, niedźwiedzi, lisów czy wilków).
Łosie mogą natomiast bez większych problemów brnąć przez leśne bagna i trzęsawiska. Dzięki mocno rozstawionym i szerokim racicom. Płazy leśne, jak np. nasza rzekotka drzewna, mają nawet specjalne przyssawkowate zakończenia długich palców łap, umożliwiające im bardzo sprawne i bezpieczne łażenie po gałązkach oraz liściach niskich drzew i krzewów. Zwierzęta leśne często posiadają ponadto barwy ochronne na piórach, sierści czy skórze. Co ochrania je przed drapieżnikami, a drapieżnikom pozwala lepiej kryć się w zasadzkach na swe ofiary. Zwierzęta leśne wtapiają się w ten sposób w bogate roślinne tło. Szczególnie owady leśne często mają kolor identyczny z roślinami, na których bytują (np. modliszki, pluskwiaki, czy ćmy brudnica nieparka i brudnica mniszka).
Brązowe, szare, zielone, czarne i cętkowane barwy na ciele, sierści czy piórach, płowy kolor sierści, brązowo-czarne pióra, czy zielono-brązowe łuski gadów i skóra płazów – wszystko to chroni zwierzęta w lesie w sposób niemal idealny. Typowe pajęczaki polskich lasów, a mianowicie kleszcze. Wykształciły natomiast specyficzny narząd Hallera, dzięki któremu wyczuwają swe ofiary i na nie włażą lub zeskakują z krzewów. Występuje on na stopie ich pierwszej pary odnóży. Zwierzęta leśne naszej szerokości geograficznej często zmieniają też sierść czy pióra na zimę i lato (linieją).
Las mieszany strefy umiarkowanej.
W Polsce podobnie jak i na większości terenów Europy. Mamy do czynienia z lasem mieszanym strefy umiarkowanej klimatycznie. Las taki tworzą więc rośliny mogące wytrzymać zarówno śnieżne i mroźne zimy. Jak i ciepłe lata oraz wyraźną klimatycznie wiosnę i jesień. Pojęcie „las mieszany” oznacza zaś, że mamy tu do czynienia zarówno z drzewami i krzewami liściastymi, jak i iglastymi. Do drzew liściastych można przykładowo zaliczyć tu: dęby, brzozy, graby, klony, wierzby, topole, jesiony, wiązy, lipy, buki, olchy, kasztanowce, robinie akacjowe.
Liściaste krzewy naszych lasów to np. leszczyny, głogi, czeremchy, czarny bez, jarzębiny, trzmielina, kruszyna, berberys, rokitnik, dzikie róże, kalina, tawuły, wiciokrzew, dereń, szakłak czy młode drzewa. Wśród drzew i krzewów iglastych można zaś wymienić: sosny, modrzewie, jodły, świerki, cisy, jałowce oraz wsiedlone u nas limby czy daglezje. W polskich lasach spotkamy też jeżyny, maliny, borówki i jagody czarne, bluszcze, wiciokrzewy oraz całe mnóstwo traw, ziół i innych roślin jednorocznych oraz bylin. W polskich lasach występuje ponadto sporo gatunków roślinności wodnej i nadwodnej. Spotkamy ją tam, gdzie mamy do czynienia z leśnymi bagnami, strumieniami, jeziorami i rzekami. W naszych lasach jest także wiele formacji skalnych, jary czy wąwozy.
Zwierzęta leśne – bezkręgowce.
Istnieje duża liczba gatunków charakterystycznych dla naturalnego środowiska leśnego. Mamy tu zarówno wiele gatunków kręgowców, jak i bezkręgowców. Bezkręgowce, mimo że stanowią 95% liczby gatunków zwierząt zidentyfikowanych do tej pory w polskich lasach. Pod względem fauny są tylko nieznacznie rozpoznane. Stopień ich rozpoznania prawdopodobnie nie przekracza 50%. Z tego powodu prawie co roku odkrywane są nowe gatunki zwierząt. Co wzbogaca faunę leśną naszego kraju i wnosi wielki wkład do nauki. Wiele zwierząt, które można znaleźć w lesie, ma tu ponadto swoje jedyne, lub jedno z niewielu siedlisk na świecie. Odnosząc się do nowo odkrytych gatunków bezkręgowców, trudno jest jednak dokładnie określić wielkość ich populacji.
Istnieje też grupa zwierząt związanych ze specyficznym konkretnym miejscowo, naturalnym środowiskiem leśnym, które nazywa się endemitami. Ich biologiczne istnienie jest często ściśle związane z obecnością martwego drewna lub bardzo starych drzew, np. korniki (kornik drukarz) i próchnojady (wij drewniak, prosionki, chrząszcz rohatyniec nosorożec). Gatunki owadów szeroko rozpowszechnione w lasach naszej strefy klimatycznej, to np. żuk gnojarz, chrząszcz jelonek rogacz, biedronki, pluskwiaki, skorki, ćma zmierzchnica trupia główka, ćmy brudnica mniszka i brudnica nieparka, dzikie pszczoły leśne czy szerszenie.
W lasach mamy ponadto sporo ślimaków muszlowych i nagich, jak np. ślimak winniczek, ślinik wielki i leśny, zaroślarka pospolita, ślimak gajowy i zaroślowy, świdrzyk pospolity i nadrzewny, pomrów wielki. Wśród leśnych pajęczaków mamy m.in. pająka krzyżaka, osnuwiki, tygrzyki pakowane, kątniki, zaleszczotki, kosarze, roztocze i osnute zła sławą, bo roznoszące boreliozę i zapalenie mózgu kleszcze.
Zwierzęta leśne – gatunki kręgowców.
Kręgowce, choć dobrze rozpoznane i dobrze widoczne, stanowią zaledwie kilka procent gatunków zwierząt zidentyfikowanych w polskich lasach. Najmniej liczną grupą kręgowców leśnych są gady, reprezentowane tylko przez 7 gat. (ogólnie w Polsce jest ich 9 gat.). Najpopularniejsze zwierzęta leśne wśród gadów, to jaszczurka zwinka i zaskroniec, dalsze miejsca zajmują padalec (jedyna u nas beznoga jaszczurka), żmija zygzakowata i jaszczurka żyworodna. Żółw błotny i gniewosz plamisty to bardzo rzadkie gatunki leśne. Żmija zygzakowata to jedyny na naszym terenie wąż jadowity. Poznamy ją po ciemnym ciele z czarnym zygzakiem na grzbiecie i pionowej źrenicy.
Wszystkie gatunki gadów są w Polsce pod ochroną. Płazy stanowią większą grupę i są to dość powszechne zwierzęta w lesie. Jest ich u nas 19 gatunków, jednak w lasach najpopularniejsze są ropuchy (szara, paskówka, zielona), rzekotki drzewne, kumaki (górski i nizinny), żaby moczarowe, czy dwa gatunki traszki: pospolita i grzebieniasta. W lasach górskich występuje też salamandra plamista. Obserwuje się jednak tendencję do zmniejszania się ich populacji i ginięcia gatunków z powodów ekologicznych (zanieczyszczenia, działalność ludzka).
W naszych wodach leśnych żyje ok. 40 gat. ryb i 3 gat. minogów. Ssaki to jedna z najlepiej rozpoznawanych grup zwierząt w lesie. Należy tu wymienić szczególnie koniki polskie i żubry, jak i niedźwiedzia europejskiego, wilki, lisy, sarny i jelenie, daniele, łosie, dziki, żbika, rysia, jenota, borsuka, kunę leśną, norkę europejską i amerykańską, wydry, bobry, łasice, bardzo rzadkie rosomaki i sobole, popielice, piżmaki, wiewiórki, mysz leśna i domowa, nornica zwyczajna, krety, jeże, zając europejski i zając bielak, czy nietoperze.
Od niedawna mamy też w lasach szopy pracze. Ptaki, to grupa kręgowych zwierząt leśnych o największej populacji w polskich lasach. Stwierdzono tu obecność ok. 250 gat. ptaków, przy czym ok. 2/3 to gatunki lęgowe. Wśród ptaków leśnych można wymienić orła bielika, orlika krzykliwego, sowy, dzięcioły, mnóstwo Wróblowych, czy bociana czarnego.
Najstarszy dziki las Polski – Puszcza Białowieska.
Puszcza Białowieska jest naturalnym środowiskiem dla dużej jak dla naszej sfery klimatycznej, liczby gat. zwierząt leśnych. Począwszy od bezkręgowców: pierwotniaków, płatków, nicieni, pierścienic, mięczaków, owadów, pajęczaków (w tym roztoczy), i wielu innych, a kończąc na kręgowcach, takich jak: ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.
Do dziś w Puszczy Białowieskiej zidentyfikowano ponad 12 tys. różnych ich gat., przy czym w całej Polsce występuje ok. 35-40 tys. gat. Według szacunków naukowców, fauna leśna jest jednak zdefiniowana i opisana tylko w ok. 50%. Tak więc faktyczna liczba gat. żyjących w lesie może wynosić nawet i 25 tys. Inną charakterystyczną cechą jest to, że zwierzęta leśne są bardzo zróżnicowane w obrębie jednego obszaru. Do 31 grudnia 2000 r. w Puszczy Białowieskiej zidentyfikowano dokładnie 11559 gat. zwierząt, wśród których występują następujące grupy systematyczne:
|
