Węże w Polsce

Jakie węże występują w Polsce? Węże z reguły kojarzą się z groźnymi beznogimi gadami, których ukąszenie może doprowadzić do śmierci. W rzeczywistości tylko ok. 10-25% węży jest jadowitych. Pozostałe wprawdzie są mięsożercami, ale są pozbawiane jadu uśmiercającego ofiarę albo korzystają z niego rzadko. Na świecie występuje ok. 3000 gatunków węży.

W Polsce żyje zaledwie 5 gatunków węży: gniewosz plamisty, Eskulapa, zaskroniec rybołów, zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata. Czy jest wśród nich wąż jadowity?

 

Lista węży występujących w Polsce

Gniewosz plamisty

Gatunek węża niejadowitego z rodziny połozowatych. Występuje w Europie i Azji. Jest nieszkodliwy dla człowieka. Te węże w Polsce są pod ochroną.

Długość ciała gniewosza wynosi ok 60-90 cm, a masa ciała ok. 60 gramów. Samice są szare lub gliniastoszare, a samce brązowe lub rdzawobrązowe. Na głowie i karku znajduje się plama w kształcie podkowy lub serca. Na grzbiecie wzdłuż środkowej linii znajdują się 2 lub 4 rzędy plam, które połączone ze sobą przypominają zygzak. Właśnie dlatego, gniewosz bywa mylony z jadowitą żmiją zygzakowatą.

węże w Polsce gniewosz plamisty
gniewosz plamisty

Odżywia się jaszczurkami, padalcami, płazami, drobnymi ssakami. Wąż oplata swoją zdobycz, obezwładnia i połyka w całości, żywą lub martwą.

Gniewosza można spotkać w miejscach suchych i nasłonecznionych. Ukrywa się w zaroślach i trawach albo wygrzewa na kamieniach i skałach. Jest bardzo rzadkim gadem, dlatego rzadko można na niego trafić. Jest zaliczany do gatunku wysoko narażonym na wyginięcie.

 

Węże w Polsce – Wąż Eskulapa

To kolejny gatunek węża niejadowitego, który występuje w Europie Środkowej, w tym w Polsce. Jest znacznie dłuższy niż gniewosz, długość jego ciała może dochodzić do ponad 2 metrów. Wąż występuje w kolorze oliwkowo-brązowym. Brzuch jest jaśniejszy, a na całym ciele występują małe jasne plamki.

Eskulapa odżywia się myszami, małymi ssakami, jaszczurkami, jajami, pisklętami, małymi płatkami, czasami innymi wężami. Swoją zdobycz owija i dusi, następnie połyka.

węże w Polsce - wąż eskulapa
wąż eskulapa (Zamenis longissimus)

Żyje w lasach liściastych, polanach, dolinach, w pobliżu dróg i urwisk. Węże w Polsce występują głównie w Bieszczadach. Jest to bardzo rzadki gatunek. Szacuje się, że ich liczebność w naszym kraju wynosi maksymalnie 100 osobników.

Warto wiedzieć, że nazwa węża pochodzi od Eskulapa – boga sztuki lekarskiej w mitologii greckiej. To właśnie ten wąż oplata laskę Eskulapa w popularnym symbolu uzdrawiania widocznym na przykład na szyldach aptek i ośrodków zdrowia.

 

Zaskroniec zwyczajny

Niejadowity wąż żyjący w niemal całej Europie, poza Szkocją, Irlandią, Skandynawią. Są to najpopularniejsze węże w Polsce. Samica osiąga długość ciała do 1,5 m, samiec ok. 1 m. Zaskroniec żywi się rybami, płazami, gryzoniami. Ofiarę połyka natychmiastowo, bez duszenia. W sytuacji, gdy sam może stać się ofiarą, udaje nieżyjącego i wypuszcza ciecz, która ma zniechęcić i odstraszyć drapieżnika.

zaskroniec zwyczajny
węże w Polsce zaskroniec zwyczajny

Nazwa zaskroniec wzięła się od charakterystycznych żółtych plam „za skroniami”. W ten sposób można rozpoznać, że wąż nie jest groźny dla człowieka. Ubarwienie ciała bywa różne, z reguły szarozielone lub brązowe, z białokremowym brzuchem z nieregularnymi plamkami.

Zaskroniec preferuje obszary bagniste, podmokłe, blisko rzek i jezior. Bardzo dobrze pływa i nurkuje. Niektóre osobniki żyją również blisko morza. Czasami zaskrońce podchodzą blisko pod domy i ogródki, zdarza się, że wchodzą do środka, jednak nie są groźne, a wręcz unikają ludzi.

 

Zaskroniec rybołów

Niejadowity gatunek węży występujący od środkowej Europy aż do zachodnich Chin. Węże w Polsce praktycznie nie występują, jednak dane wskazują, że czasami można je spotkać w naszym kraju. Rybołów żyje blisko zbiorników wodnych, ponieważ większą część czasu spędza w wodzie. To właśnie tam poluje i chroni się przed drapieżnikami.

niejadowity wąż
zaskroniec rybołów

Długość ciała wynosi do 1,5 m. Występuje w kolorach szarym, oliwkowym lub zielono-brązowym. Na grzbiecie ma niewielkie żółte lub pomarańczowe plamki. W Polsce jest to gatunek pod ścisłą ochroną.

 

Żmija zygzakowata

Prawie wszystkie gatunki węży występujących w Polsce są niejadowite. Wyjątkiem jest żmija zygzakowata. Żmije rzadko kąsają człowieka, gdyż z reguły się go boją. W sytuacji zagrożenia może jednak ukąsić. Nie zawsze kąsając wpuszcza jad. Jeżeli jednak dojdzie do kąsania z wstrzyknięciem jadu (ok. 30-50% przypadków), wraz z nim do organizmu zostają wpuszczone toksyny, które powodują różne objawy. Do najczęstszych zalicza się martwicę tkanek, zmniejszenie krzepliwości krwi, zmiany rytmu serca. Ukąszenie może być bardzo groźne, dlatego należy szybko podać osobie ukąszonej antytoksynę jadu żmij (tzw. końską). Dobra wiadomość jest taka, że ukąszenie żmii zygzakowatej rzadko prowadzi do śmierci.

jadowity wąż
żmija zygzakowata (Vipera berus)

Żmija zygzakowata waży zaledwie 15-17 gramów, a długość jej ciała wynosi od 90 do 120 cm. Jej grzbiet może być brązowy, srebrzystoszary, żółtawy, oliwkowozielony lub miedziany. Na grzbiecie ma charakterystyczną wstęgę w kształcie zygzaka. Zygzak ten nie zawsze jest widoczny. Niektórzy mylą jadowitą żmiję zygzakowatą z niegroźnym gniewoszem plamistym. Gady różnią się od siebie nie tylko kolorem, ale również kształtem źrenicy, głową i pyskiem. Gniewosz ma okrągłą źrenicę i łagodnie zaokrąglony pysk, źrenica żmija jest pionowa, a pysk bardziej szpiczasty. Z kolei głowa gniewosza jest słabo odgrodzona od reszty ciała, a głowa żmii bardziej zaznaczona.

Żmija żyje z reguły na obrzeżach lasów, podmokłych łąkach. Preferuje chłodny mikroklimat. Występuje w całej Europie i Azji Mniejszej. W Polsce występuje na wielu obszarach. Podlega częściowej ochronie gatunkowej.

zygzakowata żmija
żmija zygzakowata

Odżywia się owadami, małymi ssakami, ptakami, żabami, jaszczurkami, gryzoniami, ślimakami i dżdżownicami. Prowadzą dzienny tryb życia. Stroni od ludzi i drapieżników, a kąsa, gdy nie ma wyjścia.

COMMENTS

Comments are closed.