Fauna Australii jest bardzo odmienna od innych zwierząt świata. Gady Australii reprezentują sporo osobliwości i liczne rekordy. Przeczytaj opis gady Australii. Jeszcze dziś sprawdź jaka gadzia fauna Australii to endemity. Poznaj żółwie australijskie, węże australijskie, jaszczurki australijskie, krokodyle australijskie. Sprawdź jak wyglądają i jaki wiodą tryb życia.
Przybycie pierwszych ludzi do Australii (Aborygeni) nastąpiło ok. 50 tys. lat temu. Dostali się tu przesmykiem lądowym z Azji.
Od 1788 r. miała miejsce druga migracja, gdy Australię odkryli Europejczycy. Wywarło to znaczący wpływ na australijską faunę. Przybysze przywieźli ze sobą m.in. psy, które zdziczały dając obecny gatunek psa dingo. Ponieważ nie było tu dużych drapieżników, psy te zachwiały pierwotną równowagę ustaloną pomiędzy żyjącymi dotychczas w Australii gatunkami.
Europejczycy wprowadzili też różne inne, obce na tym terenie gat. konkurujące z rodzimymi (np. szczury, koty domowe, wielbłądy, czy dzikie króliki). Zaczęto też uprawę rolnictwa i rozwój przemysłu. Wszystko to spowodowało stopniową degradację i niszczenie pierwotnych środowisk. W efekcie wiele endemitów wymarło (np. słynny megaptak moa). Obecnie pierwotne ekosystemy i rodzime gat. zwierząt Australii podlegają ochronie prawnej. Powstały też Parki Narodowe.
Fauna Australii i jej odrębność
Australia to jedyne na Ziemi miejsce życia organizmów najbardziej odrębnych od całej reszty gat. zwierząt (wiele australijskich i nowozelandzkich zwierząt nie występuje nigdzie indziej na świecie). Fauna Australii obejmuje więc 90% gat. ryb, 93% płazów, 89% gadów i 83% ssaków zaliczanych do endemitów. Tak duża liczba endemitów wśród zwierząt stanowi na tym kontynencie wynik bardzo długiej w dziejach Ziemi, geologicznej izolacji kontynentu Australii. Żyją tu również dwa ostatnie na Ziemi gat. stekowców, będących ogniwem pośrednim w rozwoju ewolucyjnym pomiędzy gadami i ssakami. Taka odmienność była możliwa dlatego, że fauna Australii przez długi okres w dziejach Ziemi rozwijała się samodzielnie, bez kontaktu z innymi kontynentami.
Zadecydowało o tym również kilka innych czynników, szczególnie zdarzenia geologiczne i klimatyczne. W zamierzchłej przeszłości kontynent Australii był południową częścią superkontynentu nazywanego Gondwaną. Prócz Australii kontynent ten obejmował również Afrykę, Indie, Amerykę Południową oraz Antarktydę. Ok. 140 mln lat temu Gondwana zaczęła jednak ulegać stopniowemu rozpadowi na wymienione mniejsze kontynenty. Australia pozostała połączona jeszcze tylko z Antarktydą. Lądy te odłączyły się od siebie dopiero ok. 50 mln lat temu, po czym Australia przez długi czas dryfowała jeszcze potem samotnie po oceanie, aż do zderzenia się w miocenie (ok. 23-5,3 mln lat temu) tektonicznej płyty indoaustralijskiej z azjatycką. Przez ten okres fauna Australii była bardzo odizolowana od fauny z pozostałych części świata. Australijskie torbacze mogły dzięki temu rozwijać się zupełnie samodzielnie, bez konieczności konkurowania ze ssakami łożyskowymi panującymi na innych kontynentach. Gady, płazy, ryby, ptaki, czy owady mogły jednak przynajmniej w pewnym zakresie migrować drogą wodą i powietrzną.
Poniżej scharakteryzowano gady Australii z podziałem na poszczególne rzędy: żółwie australijskie, krokodyle australijskie i łuskonośne, dzielące się jeszcze na węże australijskie i jaszczurki australijskie.
Gady Australii
Klimat Australii jest sprzyjający dla gadów (rząd Reptilia). Szczególnie dobrze czuja się tu gady ciepłolubne. Gady Australii obejmują w sumie przedstawicieli 3 rzędów: żółwi (Testudines), krokodyli (Crocodilia) oraz łuskonośnych (Squamata) w skład których wchodzą jaszczurki (podrząd Lacertilia, dawniej Sauria) i węże (Serpentes):
gady Australii – żółwie australijskie
na australijskim wybrzeżu można spotkać 6 gat. żółwi morskich, w tym 5 gat. z rodziny Cheloniidae, czyli żółwia: karetta (Caretta caretta), natatora (Natator depressa), zielonego (Chelonia mydas), szylkretowego (Eretmocherys imbricata), oliwkowego (Lepidochelys olivacea) i jedynego przedstawiciela rodziny Dermochelyidae – żółwia skórzastego (Dermochelys coriacea). Wszystkie one w australijskich wodach objęte są ochroną. Natomiast na kontynencie bytuje aż 29 gat. żółwi australijskich słodkowodnych zaliczanych do 8 rodzajów w obrębie rodziny żółwi wężoszyjnych (Chelidae) – m.in. żółw wężoszyi (Chelodina longicollis).
Typowi mieszkańcy Australii i sąsiedniej Nowej Gwinei to gatunki z rodziny żółwi dwupazurzastych (Carettochelyidae) – m.in. miękkoskórek dwupazurzasty (Carettochelys insculpta). Żółw ten posiada śmieszny mięsisty ryjek oraz pancerz pokryty dosyć miękką skórą i płetwiaste odnóża. Co ciekawe, Australia i Antarktyda to jedyne obecnie kontynenty, na których całkowicie brak żółwi lądowych.
gady Australii – krokodyle australijskie
w Australii żyją tylko dwa, za to jakże groźne gat. krokodyli właściwych: krokodyl różańcowy (Crocodylus porosus) i krokodyl australijski (Crocodylus johnstoni). Pierwszy to największy żyjący obecnie krokodyl na świecie i w ogóle największy żyjący gad. Można go spotkać w wodach słonych lub słonawych, w tym w ujściach rzek do morza oraz w bagniskach przymorskich. Gad ten osiąga do 7 m dł. przy masie ciała do 1 tys. kg.
Jest uważany za najniebezpieczniejszego gada dla człowieka, którego spektakularnie atakuje przy każdej okazji i to nie tylko w pobliżu wody, ale również głębiej na suchym lądzie. W porze suchej można go spotkać także na pełnym morzu. Wyjaśnia to szeroki zasięg występowania tego gat. – od Indii Wschodnich, do Australii Północnej. Z kolei krokodyle australijskie przebywają głównie w słodkich wodach Australii Północnej i Zachodniej (słodkowodne bagniska, rzeki, zatoczki i baseny, także te napełnione wodą pozostałą po porze deszczowej). Ten gat. nie jest już uważany za niebezpieczny dla ludzi.
gady Australii – jaszczurki australijskie
w Australii najliczniej reprezentowanymi gadami są właśnie jaszczurki, które należą tu do 5 rodzin: gekony (Gekkonidae), scynki (Scincidae), agamy (Agamidae – np. agama wodna Physignathus lesueurii), warany (Varanidae) i płatonogi (Pygopodidae). Jaszczurki australijskie obejmują przy tym 114 gat. gekonów z 18 rodzajów. Gady te nie występują jednak w Tasmanii. Scynki australijskie liczą aż 389 gat. mniejszych jaszczurek należących do 38 rodzajów. Łącznie scynki te stanowią ok. 50% wszystkich jaszczurek australijskich (np. scynk olbrzymi Tiliqua scincoides i scynk krótkoogonkowy Trachydosaurus rugosus).
Australijskie agamy to rodzina jaszczurek obejmująca na tym kontynencie 66 gat. zlokalizowanych w 13 rodzajach (np. agama wodna/smok wodny Physignathus lesueurii). Warany są tu z kolei reprezentowane przez 26 gat., z których największy waran olbrzymi (Varanus giganteus) może mierzyć do 2 m dł. Płatonogi (Płatonogowate) są natomiast rodziną endemiczną tylko dla australijskiej krainy zoogeograficznej. Mają smukłe, wężowate ciało i szczątkowe kończyny tylne, o kształcie krótkich, pokrytych łuskami, płatkowatych wyrostków. Rodzina ta obejmuje 34 gat. skupione w 8 rodzajach. Tylko jeden gat. płatonogów żyje poza Australią.
gady Australii – węże australijskie
w Australii żyją węże należące w sumie do 7 rodzin, przy czym jest to jedyny kontynent, na którym węży jadowitych jest więcej niż niejadowitych. Z rodziny zdradnicowatych (Elapidae), najbardziej jadowitych węży świata, w Australii żyje aż ok. 200 gat., z czego 86 gat. występuje tylko na tym kontynencie – np. największy jadowity wąż Australii tajpan australijski (Oxyuranus scutellatus) zwany też tajpanem nadbrzeżnym, dorastający do ponad 3 m długości. Inny słynny wąż australijski to tajpan pustynny (Oxyuranus microlepidotus) mający najbardziej toksyczny jad wśród wszystkich lądowych węży świata. Nibykobra siatkowana (Pseudonaja textilis) powodująca najwięcej śmiertelnych ukąszeń w Australii, ponieważ w pogoni za gryzoniami często zakrada się do domów.
Inne bardziej znane gat. węży australijskich to m.in.: wąż tygrysi (Notechis scutatus), zdradnica śmiercionośna (Acanthophis antarcticus), ma krótki i pękaty tułów, ofiary wabi jaskrawo ubarwioną końcówką ogona przypominającego małego robaka), mulga (Pseudechis Australis, w długości ciała ustępuje tylko tajpanowi nadbrzeżnemu, zaskoczona lub rozdrażniona potrafi niekiedy zachować się nietypowo dla węży i goni agresora, także człowieka). Kolejna duża rodzina węży australijskich to węże morskie (Hydrophiidae) reprezentowane przez 33 gat. zamieszkujące morskie wody północnej Australii. Jad tych węży jest kilkakrotnie silniejszy od jadu słynnej kobry indyjskiej.
W wodach Australii występują również 2 z trzech gatunki węży morskich z rodziny brodawkowcowatych (Acrochordidae). Co jednak ciekawe, najliczniejsza na świecie rodzina węży właściwych (Colubridae), obejmująca ponad 60% wszystkich węży świata, jest tu reprezentowana tylko przez 11 gat., które nie są endemitami i prawdopodobnie przybyły tu z Azji. Pozostałe węże australijskie to: 15 gat. z rodziny dusicieli (Boidae, i podrodziny pytonów Pythoninae) i 31 gat. ślepuchowatych (Typhlopidae, prowadzą podziemny i nocny tryb życia, jedząc głównie termity i mrówki).
