Czy wszystkie ptaki budują gniazda?

W Europie i na świecie żyje i rozmnaża się ok. 9700 gatunków ptaków. W Polsce można spotkać w stanie dzikim aż 421 z nich. Różnice w ich zachowaniach, także tych godowych, są fascynujące i złożone. Różne gatunki znajdują partnerów, budują gniazda, składają jaja i wychowują młode na niewiarygodnie różne sposoby.

Ten przegląd jest uogólnieniem ptasiego cyklu gniazdowania. Zobacz, czy wszystkie ptaki budują gniazda? Przeczytaj i sprawdź, jaki ptak nie buduje gniazd? Jakie ptaki budują gniazda? Samiec czy samica, kto buduje gniazda?

Czy wszystkie ptaki budują gniazda? Jakie ptaki budują gniazda? Znajdowanie miejsca do rozmnażania.

Tak samo jak i my ludzie, tak i ptaki mają różne preferencje, jeśli chodzi o znalezienie własnego miejsca i zbudowanie „domu” do rozrodu. Przez cały rok większość ptaków używa długości dnia do określenia pory roku. Gdy liczba godzin światła dziennego przekroczy pewien krytyczny poziom, u ptaków zachodzą zmiany fizjologiczne, które przygotowują je do rozrodu.

Większość ptaków, zwłaszcza tych z regionów o klimacie umiarkowanym, mierzy czas podczas rozrodu, także odnośnie karmienia młodych. Dążą do tego, by posiadać i karmić swoje pisklęta, gdy pokarmu jest najwięcej. Jednak na długo przed przybyciem piskląt, wszystkie ptaki muszą wybrać miejsce lęgowe. Gatunki niemigrujące mogą utrzymywać takie terytorium przez całą zimę, lub ustanawiać nowe na wiosnę.

Ptaki wędrowne zaczynają szukać, ustanawiać i bronić to terytorium zaraz po przybyciu na wiosnę. Dobre terytoria lęgowe zapewniają najlepsze potencjalne miejsca gniazdowania, niezawodne źródła pożywienia i najskuteczniejszą ochronę przed drapieżnikami. Ptaki są przy tym gniazdownikami lub zagniazdownikami. Gniazdowniki to te gatunki, których młode legną się ślepe, gołe i niedołężne. Rodzice długo i intensywnie muszą się nimi opiekować (np. wróblowe, dzięcioły, kosy, szpaki, gołębie).

Czy wszystkie ptaki budują gniazda?

Niezbędne jest też im dobre i ciepłe gniazdo. Natomiast zagniazdowniki potrzebują gniazd jedynie do momentu wylęgu piskląt. Pisklęta zagniazdowników lęgną się już opierzone i widzące i samodzielnie podążają od razu za rodzicem. Opuszczają gniazdo po wykluciu (np. kuraki, kaczki, gęsi). Różne gatunki ptaków budują przy tym swoje gniazda na różne sposoby. Rzućmy okiem na niektóre z różnych rodzajów ptasich gniazd.

Czy wszystkie ptaki budują gniazda? Kto buduje gniazda? Wybór partnera.

Podczas zajmowania terytoriów lęgowych, ptaki próbują zwabić do nich partnerów. U większości gatunków to samice wybierają przy tym samce, ale to samce ustalają i bronią terytorium lęgowego. Samice wybierają samce na podstawie oceny ich ogólnej jakości, wyglądu, śpiewu i wigoru. Samce reklamują swoją przydatność na partnera, pokazując jaskrawe upierzenie lęgowe podczas swych zalotów. Niektóre gatunki przynoszą też samicom jedzenie, demonstrują swoje umiejętności budowania gniazd oraz śpiewają, bębnią lub wzywają tańcząc.

Altanniki budują nawet oryginalne domki z kolorowymi ozdobami. Więzy par społecznych, łączą samce i samice większości gatunków przez cały sezon lęgowy, ale rozwiązłość nie jest rzadkością. Naukowe analizy DNA wykazały, że nawet ptaki, które przypuszczalnie kojarzą się na całe życie, mogą nie zawsze być wierne. Chodzi o takie gatunki monogamiczne, jak np. łabędzie, bociany czy dzikie gęsi. Możliwe jest wtedy, że pisklęta w jednym gnieździe będą spłodzone przez różne samce!

Samice niektórych gatunków, takich jak kos, szpak, wróbel, kaczki czy strzyżyki, mogą mieć więcej niż jednego partnera. Taki system godowy jest nazywany poligamią. Wielość ojców piskląt u jednej samicy, potencjalnie zwiększa jakość i przeżywalność jej piskląt. Gniazda mogą przy tym budować zarówno same samce, jak i oboje rodziców, czy same samice.

Są też nieliczne co prawda ptaki, które rozmnażają się bez budowy własnych gniazd. Zobacz, czy wszystkie ptaki budują gniazda? Przeczytaj i sprawdź, jaki ptak nie buduje gniazd? Jakie ptaki budują gniazda? Samiec czy samica, kto buduje gniazda?

Czy wszystkie ptaki budują gniazda?

Gniazda zapewniają bezpieczne miejsce do rozwoju jaj i młodych ptaków. Gniazda ptaków są przy tym niezwykle różnorodne, chociaż każdy gatunek ma swój charakterystyczny styl gniazdowy. Niektóre ptaki w ogóle nie tworzą gniazd i zamiast tego składają jaja w prostym zadrapaniu w ziemi. Są również takie, które podrzucają swoje jaka ptakom innych gatunków.

Te ptaki, które budują gniazda, robią to z naturalnych materiałów, takich jak trawa, liście, błoto, porosty, siano czy futro ssaków. Mogą również używać do tego materiałów wytworzonych przez człowieka, takich jak papier, plastik, sznurek czy przędza. Gniazda można znaleźć niemal wszędzie – na ziemi, w drzewach, w norach, na zboczach klifów, w konstrukcjach stworzonych przez człowieka itp.

To głównie samice zazwyczaj budują gniazda, choć czasami budują je oboje rodzice lub tylko sam samiec.

Czy wszystkie ptaki budują gniazda? Kto buduje gniazda i jak wygląda proces budowania gniazd?

Proces budowy gniazd często zaczyna się w dość chaotyczny sposób. Najpierw na odpowiednie miejsce na wybranym drzewie ptak wrzuca i układa patyki i gałązki. Przy odrobinie szczęścia niektóre z tych patyków utkną w gałęziach drzewa. Z biegiem czasu te patyki, które zostały zakleszczone, zaczynają się odkładać coraz grubiej, tworząc najpierw bardzo luźny zarys gniazda. Wszystko w tym monecie jest w porządku i ptaki ułożą wszystko coraz dokładniej i lepiej.

Używają do tego swoich ostrych dziobów do manipulowania i splatania ze sobą włókien materiałów budulcowych swojego gniazda. Takie gniazda buduje większość ptaków (np. gołębie, bociany, drapieżne). Bezpieczniejsze i bardziej stabilne gniazda ptaki budują tez w dziuplach drzew (np. dzięcioły, sowy). Niektóre ptaki polegają też na pajęczynach lub błocie, aby bardziej skleić, łatać i wzmocnić swoje gniazda.

Zamienia to luźną grupę gałązek, w strukturalnie zlepiony i zdrowy ptasi dom. Niektóre ptaki używają nawet własnej śliny, jako swoistego rodzaju „kleju” do spajania gniazda (np. jaskółki oknówki i dymówki). Inne ptaki budują gniazda wiszące (np. ptaki wikłaczowate, kacyki i raniuszki). Muszą wtedy utkać najpierw zawieszenie, a potem gniazdo w kształcie worka z rurką. Sporo ptaków buduje też swe gniazda na ziemi, co rodzi niestety większe zagrożenie ze strony drapieżników.

Takie gniazda muszą więc być bardzo dobrze ukryte (np. bażanty, kuropatwy, skowronki). Niektóre gatunki robią to jednak na pozór niedbale, budując swe gniazda na ziemi, jako niewielki, płytki dołek wśród kamyków. Robi tak np. wiele gatunków mew czy pingwinów. Wiele z nich gnieździ się w ten sposób również na półkach skalnych. Takie ptaki, jak kraski czy niektóre jaskółki, budują gniazda w norach drążonych w piaszczystych zboczach i urwiskach, zwykle nad rzekami.

Jaki ptak nie buduje gniazd?

Co ciekawe, są też bardzo nieliczne gatunki, które nie budują gniazd. Podrzucają za to swe jaja innym gatunkom ptaków. Powszechnie znane z tego procederu są głównie kukułki. To ptaki zaliczane do gniazdowników. Najczęściej podrzucają swe jaja ptakom wróblowym i trzciniakom. Samiec swym kukaniem wywabia wtedy obcych rodziców z ich gniazda, a jego samica składa szybko w nim jedno jajo.

Potem lecą szukając innych gniazd. Po złożeniu jaj nie interesują się już dalej losem swego ewentualnego potomstwa. Gdy pisklę kukułki wylęgnie się, stopniowo walczy w gnieździe i wypycha z niego pisklęta faktycznych rodziców. Na końcu pozostaje samo i wykorzystuje opiekę przybranych rodziców, jak król w obcym gnieździe.

Nieco inny rodzaj pasożytnictwa spotkać można też u kaczki pasożytki, która również podrzuca swe jaja innym gatunkom kaczek. Jednak po wykluciu piskląt, wywabia je i zabiera z obcego gniazda. Opiekuje się nimi odtąd już osobiście, bo proces pasożytnictwa lęgowego w jej wydaniu dotyczy tylko samego wysiadywania jaj. A jej pisklęta jako zagniazdowniki, po wykluciu podążają za matką.

Czy wszystkie ptaki budują gniazda? Jak wykorzystywane są ptasie gniazda?

Owulacja i składanie jaj trwają ok. 24 godz., więc samice zazwyczaj produkują najwyżej 1 jajo dziennie. Całkowita liczba jaj, które samica może złożyć podczas jednej próby gniazdowania, różni się znacznie zależnie od gatunku. Na przykład wiele ptaków tropikalnych składa tylko 2 lub 3 jaja w lęgu. Ptactwo wodne i kuraki mogą jednak złożyć do ok. 15 jaj w jednej próbie gniazdowania. Wielkość lęgów może również znacznie się różnić u osobników tego samego gatunku.

Zależy to od dostępności pożywienia i wapnia, szerokości geograficznej, wieku samicy, pogody i pory roku. Wielkość, kształt, kolor i tekstura ptasich jaj są również niezwykle zmienne zarówno w obrębie gatunku, jak i między gatunkami. Po wykluciu zagniazdowniki opuszczają gniazdo w zaledwie kilka godzin. Pozostają w nim nadal jedynie gniazdowniki. Aby sprostać ich wymaganiom żywieniowym, rodzice stale poszukują pożywienia.

To niebezpieczny czas zarówno dla dorosłych, jak i młodych ptaków. Wzmożona aktywność i błagalne okrzyki głodnych piskląt mogą wabić drapieżniki. Po 2-3 tyg. większość ptaków gniazdowników jest zwykle gotowa do całkowitego opuszczenia gniazda. Inne ptaki, takie jak drapieżne czy bociany, mogą jednak przebywać w gnieździe nawet 8-10 tyg. Większość ptaków gniazduje tylko raz w sezonie lęgowym. Niektóre mogą jednak powtarzać to dwa lub więcej razy (np. wróbel domowy).

COMMENTS

Comments are closed.