Psy myśliwskie wyżły to rasy bardzo inteligentne, energiczne, ruchliwe i odważne do dzikiej zwierzyny. Lubisz chodzić na polowania, więc konieczne poznaj psy myśliwskie wyżły. Słyną też z pięknych stójek, w których zaznaczają i prezentują miejsca chowającej się dzikiej zwierzyny. Czy jednak wyżły to rasy psów dobre dla każdego, czy jedynie dla myśliwych? Jeszcze dziś sprawdź, czego wyżeł potrzebuje i jak się nim opiekować. Czy wyżły to psy łowiecko wszechstronne?
Psy myśliwskie wyżły są też nazywane psami wystawiającymi,
ponieważ używa się je przede wszystkim do poszukiwania i właśnie wystawiania zwierzyny łownej, w tym szczególnie ptaków. Pies taki idzie po tropie i gdy dojdzie do miejsca ukrycia zwierzęcia, wykonuje w jego kierunku charakterystyczną stójkę. Stójka, to pozycja ciała psa, polegająca na zamarciu w bezruchu z prostym grzbietem i ogonem i głową skierowana jak strzała w kierunku kryjówki ofiary. Jedna przednia łapa jest przy tym podniesiona zgięta do góry. Pies wygląda wtedy, jak gdyby zamarł w bezruchu, gotowy do skoku w to określone miejsce.
Stójka u wyżła
Psy myśliwskie wyżły tradycyjnie dzielą się na trzy klasy: aportery, płochacze i typowi wystawiacze. Skłonność do wystawiania w pozycji stójki jest cechą wrodzoną związaną z naturalnym instynktem psa do zatrzymywania się w czasie polowania i celowania pyskiem w stronę zwierzyny. Tak robili dzicy przodkowie psów. To zjawisko idealnie pokazuje myśliwemu położenie zwierzyny i pozwala mu podejść do niej bliżej tak, by znalazła się w zasięgu jego broni.
Wtedy dopiero daje wystawiającemu psu komendę, by wypłoszył ptaka na strzał. Wyżły były selektywnie hodowane od wybranych psów, które wykazywały bogaty instynkt w tym kierunku. Obecnie szczenięta ras wyżłowatych zaczynają zwykle nabywać te instynkty łowieckie w wieku ok. 2 miesięcy.
Inny podział tego typu psów kwalifikuje ich rasy jako:
wyżły brytyjskie – należą tu rasy: pointer, seter angielski, seter szkocki (gordon), seter irlandzki);
wyżły kontynentalne – należą tu rasy: wyżły francuskie, niemieckie, węgierskie, włoskie i inne.
Psy myśliwskie wyżły – charakterystyka ogólna i wygląd.
W przeciwieństwie do innych psów myśliwskich, takich jak teriery czy psy gończe, wystawiające wyżły nie ściągają, nie osaczają i nie walczą ze zdobyczą. Pomagają natomiast poprowadzić łowców w jej kierunku i wskazywać pyskiem jej miejsce ukrycia, czyli jej leże. Technicznie wyżły wiec same nie polują, ale bardzo pomagają myśliwemu w lokalizacji ofiary. Stójka wyżłowatych jest przy tym właściwa jako cecha szczególna, tylko w tej grupie psów. Wyżłowate mają ponadto średnią wielkość – zależnie od rasy, ich wys. w kłębie sięga od 50 do 70 cm.
Psy myśliwskie wyżły są przy tym obecnie dostępne we wszystkich odmianach płaszcza sierści, występując począwszy od ras o krótkich włosach, przez rasy o włosie szorstkim, aż po jedwabiste setery (zależnie od wzorca uznanego przez FCI). Większość ras ma też zwykle jakieś plamki na ciele, niezależnie od tego, czy plamy te są małe i okrągłe, czy też duże i owalne, czasem nieregularne.
Wszystkie te rasy są ogólnie przeznaczone do polowań w polu suchym, w lesie i/lub w wodzie. Ich celem jest głównie dzikie ptactwo i zwierzyna drobna futerkowa. W Polsce psy myśliwskie wyżły nie są zbyt popularne, głównie ze względu na potrzebę bardzo dużej ilości ruchu i silny instynkt łowiecki, trudny do opanowania dla laika. Wyżły w naszym kraju trafiają więc zwykle niemal wyłącznie w ręce myśliwych i hodowców wystawowych.
Psy myśliwskie wyżły – historia.
Rasy wyżłowate istnieją od prawie czterech wieków i przez większość czasu były uszlachetniane dla potrzeb myśliwych. Wywodzą się pierwotnie z Półwyspu Iberyjskiego. W Anglii i Europie pierwsze psy wystawiające zwierzynę datuje się na ok. 1650 rok. Mogły one pochodzić właśnie od psów z Hiszpanii na Półw. Iberyjskim. Pierwotnie sokolnicy używali płochaczy do wypędzania zwierzyny łownej na otwartą przestrzeń. Potem zaczęto też używać psy stójkowe do polowań bez użycia sokołów. Większość ras kontynentalnych wyżłów w Europie jest obecnie klasyfikowana, jako wszechstronne do polowania, wystawiania i odzyskiwania (aportowania) zwierzyny łownej.
Wszechstronne psy myśliwskie hodowano jednak nie tylko dla wyszukiwania i wystawiania. Ale też do innych zadań łowieckich, jak np. tropienie postrzałków itp. Brytyjczycy rozwinęli rasy, które albo specjalizowały się w wystawianiu, albo w płoszeniu, lub do aportowania z ziemi czy wody. Z kolei w Europie kontynentalnej ten sam pies był szkolony tak, by mógł wykonywać każde z tych zadań. Wiele tych wszechstronnych ras wyżłów wyhodowano do pracy w gęstej osłonie krzewów, trzcin czy innych zarośli. Tradycyjnie skraca się im więc ogony, by nie ulegały uszkodzeniom podczas łowieckiej pracy w tak trudnym terenie.
Warto wiedzieć, że w latach 70-tych XX w. hodowca Kazimierz Tarnowski podjął próbę stworzenia wyżła polskiej rasy. Chciał przy tym uzyskać psa bardziej wszechstronnego od fenomenalnego wyżła niemieckiego krótkowłosego. Wyżeł polski miał też być nieco mniejszy. By lepiej wpasował się w warunki mieszkaniowe polskich myśliwych. Miał też wykazywać jeszcze lepszą odporność na warunki atmosferyczne. Miały to być psy krótkowłose z ciemnobrązowym umaszczeniem.
Na przełomie lat 70. i 80. XX w. wybrano kilka osobników odpowiadających takiemu wzorcowi. Psy te nie ustępowały najwszechstronniejszym wyżłom (np. odnośnie wiatru, stójki i szybkości chodów), a w ciętości je wręcz przewyższały. Jednak podeszły wiek, choroba i śmierć hodowcy zniweczyła plany tej hodowli.
Psy myśliwskie wyżły – podział na sekcje i rasy
(ustalenie i kolejność wg FCI):
Sekcja I – wyżły kontynentalne
1.1. W typie wyżła kontynentalnego
Dania
wyżeł duński – (Gammel Dansk Hønsehund), nr wzorca 281
Niemcy
Deutsch Kurzhaar – wyżeł niemiecki krótkowłosy , nr wzorca 119
Deutsch Drahthaar – wyżeł niemiecki szorstkowłosy , nr wzorca 98
Deutsch Stichelhaar – wyżeł niemiecki ostrowłosy, nr wzorca 232
Pudelpointer – nr wzorca 216
wyżeł weimarski – (Weimaraner), nr wzorca 99
-
-
- krótkowłosy
- długowłosy
-
Hiszpania
wyżeł hiszpański z Burgos – (Perdiguero de Burgos), nr wzorca 90
Francja
Braque de l’Ariège – nr wzorca 177
Braque d’Auvergne – nr wzorca 180
Braque Dupuy – nr wzorca 178
Braque du Bourbonnais – nr wzorca 179
wyżeł gaskoński – (Braque français, type Gascogne, grande taille), nr wzorca 133
wyżeł pirenejski – nr wzorca 134
Braque Saint-Germain – nr wzorca 115
Włochy
wyżeł włoski krótkowłosy – (Bracco Italiano), nr wzorca 202
-
-
- biało-pomarańczowy
- chestnut roan
-
Węgry
wyżeł węgierski szorstkowłosy – (Drótszőrű Magyar Vizsla), nr wzorca 239
wyżeł węgierski krótkowłosy – (Rövidszőrű Magyar Vizsla), nr wzorca 57
Portugalia
wyżeł portugalski – (Perdigueiro Português), nr wzorca 187
1.2. W typie spaniela
Niemcy
Kleiner Münsterländer – (Mały wyżeł minsterlandzki), nr wzorca 102
Grosser Münsterländer – (Duży wyżeł minsterlandzki)nr wzorca 118
wyżeł niemiecki długowłosy – (Deutsch Langhaar), nr wzorca 117
Francja
niebieski spaniel pikardyjski – (Epagneul bleu de Picardie), nr wzorca 106
Épagneul breton – (Spaniel bretoński, brittany), nr wzorca 95
-
-
- biały i pomarańczowy
- inne kolory
-
Epagneul français – spaniel francuski, nr wzorca 175
Epagneul picard – spaniel pikardyjski, nr wzorca 108
spaniel Pont-Audemer – nr wzorca 114
Holandia
Drentse patrijshond – nr wzorca 224
wyżeł fryzyjski – nr wzorca 222
1.3. W typie gryfona
Francja
Gryfon Korthalsa – (Griffon d’arrêt à poil dur Korthals), nr wzorca 107
Griffon Boulet – nr wzorca 174
Włochy
wyżeł włoski szorstkowłosy – (Spinone italiano), nr wzorca 165
-
-
- biało-pomarańczowy
- chestnut roan
-
Czechy
czeski fousek – (Ceský Fousek), nr wzorca 245
Słowacja
wyżeł słowacki szorstkowłosy – (ohar), nr wzorca 320
Sekcja 2 – wyżły brytyjskie i irlandzkie setery
2.1. Pointery
Wielka Brytania
Pointer – (English pointer), nr wzorca 1
2.2. Setery
Wielka Brytania
seter angiels – (English Setter), nr wzorca 2
seter szkocki – (Gordon Settter), nr wzorca 6
Irlandia
seter irlandzki – (Irish Red Setter), nr wzorca 120
seter irlandzki czerwono-biały – (Irish Red and White Setter), nr wzorca 330
Psy myśliwskie wyżły – rasy uchodzące za najlepsze.
Istnieje wiele ras myśliwskich psów wystawiających zaliczanych do wyżłów, a których za najlepsze uchodzą zwykle te najbardziej wszechstronne. Wysoka inteligencja i szybkość uczenia się wyżłowatych sprawiły, że stały się one obecnie również cenionymi psami domowymi do towarzystwa oraz do zabaw, spacerów i sportów na świeżym powietrzu.
Podczas gdy niektóre z ras wyżłów są wyłącznie psami myśliwskimi z powołania, to kilka z nich jest jednak bardziej wszechstronnych i może pełnić różne role, w tym psów do towarzystwa. Pamiętajmy jednak, że psy myśliwskie wyżły wymagają naprawdę dużej ilości ruchu i silnego doświadczonego prowadzenia przez właściciela. W przeciwnym wypadku mogą stwarzać nawet spore problemy (np. frustracja i hałaśliwość, niszczenie przedmiotów, czy kłusowanie).
Za najlepsze i najpopularniejsze wszechstronne rasy myśliwskie
uchodzą: seter angielski, wyżeł angielski pointer, wyżeł węgierski i niemiecki wyżeł szorstkowłosy (English Setter, English Pointer, Hungarian Vizsla and German Wirehaired Pointer). Natomiast jako psy domowe nadają się szczególnie: setery, spaniele i wyżeł weimarski.
