Pchła jest niewielkim owadem. Niewielkie rozmiary i prosta fizjonomia nie przeszkadzają pchłom być uporczywymi pasożytami ssaków i ptaków. Na świecie znanych jest ok. 3000 gatunków pcheł. W Europie najczęściej występują gatunki pasożytujące na psach, kotach i niewielkich ssakach towarzyszących ludziom.
Pchły (Siphonaptera, Aphaniptera) – to rząd owadów zaliczanych do podgromady owadów uskrzydlonych, wtórnie bezskrzydłych. Pchły osiągają wielkość od 1 do 6 mm a nawet do 10 mm i są ciemno ubarwione.
Najpospolitsze gatunki pchły
pchła ludzka (Pulex irritans)
pchła szczurza (Xenopsylla cheopis)
pchła piaskowa (Tunga penetrans)
pchła kocia (Ctenocephalides felis)
pchła psia (Ctenocephalides canis)
Cykl rozwojowy pchły
Kopulacja i składanie jaj
Pchła jest owadem holometabolicznym, czyli przechodzi przeobrażenie zupełne. Imagines kopulują zaraz po opuszczeniu kokonu. W trakcie kopulacji samce przytrzymują samice czułkami. Samica dziennie składa od 20 do 50 jaj, ale dopiero po dopiero po pobraniu krwi swojego żywiciela. Na zwierzętach pasożytują tylko dorosłe pchły.
Larwy
Po kilku dniach z białych jajeczek wylęgają się beznogie i bezokie czerwone larwy, wyposażone w gryzący narząd gębowy. Mieszkają one w norach i gniazdach żywicieli (w przypadku psów i kotów w domach), gdzie żywią się resztkami organicznymi, ekskrementami, martwymi naskórkami. Często zdarza się, że gromadzą się w miejscach z brudną bielizną i ubraniami, na przykład magazynach szpitalnych, a także pod dywanami.
Poczwarki
Larwy przechodzą 3 stadia rozwojowe. Na koniec otaczają się jedwabnym kokonem i zmieniają w poczwarkę. Pchla rozwija się z poczwarki, w zależności od temperatury i wilgotności powietrza, od 18 do 332 dni. Rozwój pchły uzależniony jest od wielu czynników – wieku, płci, stanu fizjologicznego, masy żywiciela, a także rodzaju środowiska.
Kluczowe dla rozwoju pchły są wilgotność oraz temperatura. Żywiciel pchły jest nie tylko źródłem pożywienia, ale również środowiskiem życia. Pchły częściej występują na samcach niż samicach, co może wynikać z tego, że samce częściej są aktywniejsze, co ułatwia wymianę pasożytów.
Pchła – problemy zdrowotne powodowane przez pchły
Pchły często uczestniczą w przenoszeniu chorób zakaźnych ludzkich i zwierzęcych. Pchła żywi się krwią zwierząt, co może przyczynić się do negatywnych skutków: spadku kondycji i odporności, obniżenia rozrodczości, czasem nawet do śmierci.
Najpowszechniejsze choroby roznoszone przez pchły:
bartonelloza
riketsjoza
salmonelloza
tularemia
wąglik
trąd
nosacizna
dur mysi
dżuma
Powszechnie uważa się, że dżuma, choroba, która w XIV wieku przyczyniła się do śmierci ok.30- 60% (różne dane) mieszkańców Europy, dziś nie występuje. Okazuje się jednak, że co roku na świecie notuje się ok. 2000 przypadków zachorowań na dżumę. Głównie na Wschodzie, w Afryce i Ameryce Północnej.
Jak rozpoznać obecność pchły?
Pierwszym objawem obecności pcheł jest uporczywe drapnie się i niepokój. Z czasem na skórze mogą pojawić się krwawiące się rany lub miejscowe wyłysienia będące skutkiem drapania lub gryzienia miejsc, w których obecne są pasożyty. Pchły są niewielkie, dlatego przy niewielkiej ilości mogą pozostać niezauważone. Najszybciej zauważalne są u zwierząt z jasnym i krótkim włosiem. Najłatwiej wyszykuje się pchły podczas wyczesywania gęstym grzebieniem. Poszukiwane palcami może nie być tak sztuczne, ponieważ pchły mogą ukrywać się w sierści.
Jeżeli pchły nie są widoczne, to można dostrzec ich odchody. W tym celu należy wziąć wilgotną szmatkę i gładzić nią sierść psa. Jeżeli zwierzę ma pchły, na materiale będą widoczne czarne odchody z resztkami niestrawionej krwi.
Niektóre zwierzęta skutecznie wylizują sierść, a tym samym usuwają dowody istnienia pasożytów. Objawem klinicznym występowania pcheł może być wtedy alergiczne pchle zapalenie skóry. Diagnozę można postawić po wykonaniu tekstów alergicznych, jednak nie wszystkie testy dają wiarygodne wyniki.
Jak poradzić sobie z pchłami?
Jeżeli stwierdzisz obecność pcheł u psa czy kota, koniecznie musisz zastosować weterynaryjny środek leczniczy. Najskuteczniejsze są pianki i roztwory, zwalczają pchły nawet do 8-12 tygodni po zastosowaniu. Mniej skuteczne są szampony czy obroże, które działają krótko i na niektórych częściach ciała. Oprócz tego warto stosować środki odstraszające pchły i blokujące rozwój poczwarek.
Pchły zwalcza się nie tylko na zwierzęciu, ale również w mieszkaniu. Larwy gnieżdżą się w różnych zakamarkach, ubraniach, dywanach, pościeli i legowisku psa. Dostępne są spraye i płyny do stosowania w mieszkaniu. Należy je rozpylać w pomieszczeniach, dzięki temu zapobiega się rozwojowi obecnych już larw i jajeczek. Trzeba jednak pamiętać, że często są one toksyczne, mogą zaszkodzić zwierzętom czy dzieciom, dlatego powinno się stosować w pustych pomieszczeniach, które następnie trzeba wietrzyć kilka-, kilkanaście godzin.
