Każdy z nas mieszka w jakimś miejscu Ziemi, które jest określonym środowiskiem życia. Takie obszary na naszym globie różnią się znacznie od siebie, w zależności od położenia geograficznego, wysokości nad poziomem morza i klimatu. Konieczne sprawdź co to jest biom. Przeczytaj wszystko na temat biom definicja i rodzaje biomów. Zobacz także charakterystyka biomów Ziemi.
Co to jest biom? Biom definicja
Biom jest jednostką biologiczną, która obejmuje dużą część powierzchni Ziemi i odznacza się jednorodnością na tym terenie swoich cech. Na takim dużym obszarze jest, więc podobny lub nawet taki sam klimat oraz występuje charakterystyczna dla niego flora (roślinny) i fauna (zwierzęta). Poszczególne biomy są przy tym oddzielone od siebie różnej szerokości strefami przejściowymi.
Choć każdy biom ma charakterystyczny jemu typ roślinności, to jednak skład gatunkowy tej roślinności może już być różny, zależnie od dokładnego położenia geograficznego, specyfiki warunków lokalnych i historii flory na tym terenie (np. endemity). Podobnie jest również ze składem gat. zwierząt w biomie.
O tym, czy dany obszar ma być zaliczony do tego samego lub innego biomu nie decyduje pokrewieństwo zasiedlających je organizmów i ich zespołów, lecz ich podobieństwo fizjonomiczne. Pokrewieństwo to decyduje również o wydzielaniu tzw. państw zoogeograficznych i fitogeograficznych.
Biomy – zamieszanie w terminologii
W terminologii ekologicznej dotyczącej biomów jest pewne zamieszanie, do którego przyczyniło się wymienne używanie określenia „biom” i „formacja roślinna” przez ekologów anglojęzycznych. Tak, czy inaczej, w powszechnie przyjętym ujęciu definicyjnym biom stanowi pojęcie abstrakcyjne. Jest to, bowiem rodzaj umownej kategorii, która grupuje jednostki niższe. Tymczasem zespoły zaliczone w skład poszczególnych biomów wcale nie muszą być nawet ze sobą spokrewnione. Panuje tu też zasada, że im mniej istnieje barier oraz im krótsza jest izolacja różnych obszarów zaliczanych w skład jednego biomu, tym bardziej odpowiadające sobie gatunki są bliżej ze sobą spokrewnione. Zwykle jest tak dlatego, że gatunki te wyewoluowały od wspólnych przodków zasiedlających dany teren (biom).
Rodzaje biomów
Najprostsza klasyfikacja biomów obejmuje podział na obszary lądowe i wodne. Ze względu jednak na strefowość, biomy dzieli się na: strefowe (czyli tzw. zonalne), niestrefowe (tzw. azonalne), pozastrefowe (ekstrazonalne), międzystrefowe (intrazonalne), nizinne (anakimatyczne) oraz wyżynne (unakimatyczne). Większe biomy są przy tym wyróżniane głównie na podstawie występującej tam roślinności i dużych zwierząt, w tym często ssaków. Do głównych biomów zalicza się więc również: tajgę, tundrę, sawanny, pustynie, stepy, lasy tropikalne, lasy iglaste, lasy liściaste.
Charakterystyka biomów Ziemi
Biomy na Ziemi są bogate i reprezentowane stosunkowo obficie. Jak już wyżej wspomniano, ogólny podział zalicza do nich takie obszary, jak: pustynia, tundra, tajga, lasy, stepy, czy sawanna. Poniżej scharakteryzowano ważniejsze biomy.
Tundra –
zlokalizowana pasmowo głównie dookoła bieguna północnego i częściowo południowego Ziemi (północne i południowe skraje Ameryki oraz północny skraj Eurazji). Panuje tu klimat subpolarny, gdzie zima jest mroźna i długa, a lata są chłodne i krótkie. Typowe dla tego biomu rośliny to m.in.: mchy i porosty, trawy, borówki i inne małe krzewinki (karłowate gat. wierzb i brzóz). Typowe gat. zwierząt to m.in.: ryby, owady, puchacz i sowa śnieżna, lemingi, zając bielak, renifery i woły piżmowe, łasicowate, lisy polarne, wilki. Istnieją tu bardzo nieliczne osady ludzkie. Działalność człowieka to głównie wydobycie gazu ziemnego i ropy naftowej.
Tajga –
obejmuje północną część Ameryki Płn. i Azji oraz płn.-wsch. część Europy. Biom ten ma klimat umiarkowany chłodny kontynentalny. Panują tu długie, mroźne i śnieżne zimy. Typowa flora na tym terenie to m.in.: grzyby, mchy i porosty, borówki i jagody, roślinność torfowiskowa, drzewa iglaste. Typy roślinności tajgi to: tajga jasna, tajga ciemna oraz torfowiska. Zwierzęta to m.in.: różne gat. ryb i owadów, dużo ptaków, łosie i renifery, jelenie, gronostaje, lisy, borsuki i rosomaki, rysie, wilki i niedźwiedzie. Działalność ludzka podobna jak w tundrze: głównie wydobywa się tu gaz i ropę, ale także węgiel, drewno, złoto i inne rudy metali. Istnieje tu nieco więcej osad ludzkich niż w tundrze, ale nadal są nieliczne.
Lasy liściaste zrzucające liście na zimę –
zajmują znaczną część Europy (w tym Polskę), Azji i Ameryki Płn. Panuje tu klimat umiarkowany ciepły morski lub przejściowy. Lata są stosunkowo ciepłe, natomiast zimy łagodne. Typowe dla tego biomu rośliny to m.in.: mchy, paprocie, różne gat. krzewów i krzewinek, dęby, brzozy, olchy, buki, graby. Typy roślinności to: buczyny, grądy, lasy łęgowe (łęgi), bory iglaste i mieszane, a także łąki i torfowiska. Zwierzęta to m.in.: roztocze, ślimaki, nieliczne gat. żab, jaszczurek i węży, a także krety, ryjówki, jeże, liczne ptaki i gryzonie, sarny, jelenie, dziki, muflony, mniej liczne łosie, bizony i żubry, niedźwiedzie brunatne, jenoty, borsuki, szopy, lisy i wilki. Bardzo liczne osady, działalność ludzka obejmuje głównie wycinanie lasów, uprawę ziemi, hodowlę zwierząt, przemysł i wydobycie itp.
Lasy i zarośla twardolistne –
znajdują się wokół Morza Śródziemnego, Afryki Płd., Kalifornii, Chile i Australii. Ogólnie jest to strefa podzwrotnikowa zwana też śródziemnomorską. Klimat tego biomu to podzwrotnikowy morski, w którym panują łagodne i wilgotne zimy oraz suche i gorące lata. Rośliny to m.in.: dęby, robinie akacjowe, pistacje, oliwki, iglaste (limby), figowce, tymianek, rozmaryn, laur czyli wawrzyn. Rośliny te są przystosowane do ograniczonego parowania, więc mają twarde, skórzaste liście lub igły. Wydzielają do tego olejki. Typy roślinności: chaparral, makia, fynbos, skrub oraz lasy wawrzynolistne i świetliste. Zwierzęta tego biomu to np.: owady, gady, ptaki drapieżne (np. kondory, sępy), nietoperze, dzikie owce, daniele, kozice, koziorożce, muflony, dzikie koty. Działalność ludzka skupia się tu głównie na uprawie (oliwek, winorośli, figowców) i hodowli.
Stepy –
nazywa się je też „morze traw”. Stepy występują w Azji, Ameryce Płn. i Płd. i Europie. Panuje tu klimat umiarkowany ciepły lub kontynentalny suchy czy podzwrotnikowy. Występują gorące i suche lata oraz często dosyć mroźne zimy. Typowe są tu głównie rośliny zielne i trawy. Zwierzęta to m.in.: owady, gady (żółwie, węże, jaszczurki), pieski preriowe, susły, dzikie chomiki, osły, dzikie konie, wilki i kojoty, lisy, orły i sępy, myszołowy, sowy itp. Działalność ludzka skupia się tu głównie na uprawie (np. zbóż, soji, kukurydzy) i hodowli zwierząt (pastwiskami są szczególnie bardziej suche tereny).
Pustynie –
występują w Afryce Płn. i Płd. oraz na zachodzie Ameryki Płn., w centralnej Australii, na zachodzie Ameryki Płd. i w Azji Środkowej. Panuje tu bardzo silne nasłonecznienie, a przez to klimat zwrotnikowy skrajnie lub wybitnie suchy. Roślinność jest tu uboga, są to m.in.: kaktusy i sukulenty, palmy daktylowe. Typy roślinności obejmują półpustynie i pustynie. Typowe zwierzęta to np.: owady, pajęczaki, skorpiony, dużo gadów (jaszczurki, węże), ptaki drapieżne i padlinożerne, antylopy, wielbłądy, lisy pustynne. Bardzo nieliczne osady. Brak upraw, a działalność ludzka to głównie wydobywanie ropy naftowej i kamieni szlachetnych.
Pustynie lodowe –
zlokalizowane głównie na obu biegunach Ziemi: północnym i południowym. Panuje tu klimat polarny, który charakteryzuje obecność nocy polarnej i dnia polarnego oraz zorzy polarnych. Temperatura spada tu znacznie poniżej 0 C. Biom ten cechuje ponadto obecność wiecznego lodu i brak roślin. Bytują Ti takie zwierzęta, jak np.: kryl, ryby, pingwiny, mewy, albatrosy, foki, walenie, niedźwiedzie polarne. Nie zamieszkują tu ludzie, istnieją jedynie nieliczne bazy naukowe.
Sawanny
– zajmują duże obszary Afryki i Australii, są też w płd. Azji i Ameryce. Panuje tu klimat podrównikowy suchy. Występują dwie pory roku: dłuższa deszczowa i krótsza sucha. Typowe rośliny to: trawy i drzewa akacjowe, baobaby, chlebowce, drzewa butelkowe itp. Typ roślinności to: sawanna parkowa, lasy galeriowe, caatinga, miombo, llanos. Zwierzęta to m.in.: dużo owadów, płazy i gady (w tym krokodyle), strusie, emu, sępy i duże ptaki drapieżne, zebry, antylopy, bawoły, nosorożce, żyrafy, słonie, kangury, psy dingo, lamparty, gepardy, lwy, szakale. Działalność ludzka skupia się głównie na uprawie (proso, kukurydza, bawełna, orzeszki ziemne) i hodowli (bydło, konie).
Wilgotne lasy równikowe
– zajmują środkową Afrykę, północne części Ameryki Płd. i Azję Płd. Brak tu pór roku i są obfite opady całoroczne, panuje więc klimat równikowy wilgotny. Typowe rośliny to: paprocie, storczykowe. Wysokie drzewa. Roślinność jest najbogatsza na Ziemi i obejmuje typy: wilgotny las równikowy i las mglisty. Zwierzęta to m.in.: niezliczona ilość owadów (w tym najpiękniejsze motyle, termity), pajęczaków, płazów (w tym śmiertelnie trujące żaby) i gadów (węże, jaszczurki, kameleony, żółwie, kajmany, aligatory), bogactwo ptaków (w tym papugi), gryzonie, pantery, tygrysy, goryle, orangutany, szympansy. Działalność człowieka skupia się głównie na uprawie (kakao, kawa, herbata, banany, ananasy, papaje itp.) i hodowli, także wydobycie surowców (w tym kamieni szlachetnych).
