Kowal bezskrzydły

Niektóre polskie owady są bardzo kolorowe i mają dziwne kształty. Jednym z ciekawszych jest pluskwiak kowal bezskrzydły zwany też kowal dwuplamek (Pyrrhocoris apterus). Potocznie nazywany „tramwajem”. Co ciekawe, te czarno-czerwone robaczki chadzają niekiedy nawet w bardzo licznych stadkach. Są niesamowite pod wieloma względami, a zwykle mało o nich wiemy. Interesujesz się owadami? A może szukasz informacji na lekcję biologii? Przeczytaj i sprawdź co to kowal bezskrzydły owad, kowal bezskrzydły czym się żywi, kowal bezskrzydły ciekawostki. Czy kowal bezskrzydły jest pożyteczny?

Kowal bezskrzydły owad – systematyka i występowanie.

Kowal bezskrzydły zwany też kowal dwuplamek (łac. Pyrrhocoris apterus), to gatunek pluskiewka z rodziny koralowatych (Pyrrhocoridae), podrzędu pluskwiaki różnoskrzydłe (Heteroptera). Jego dalsza systematyka obejmuje rząd pluskwiaki (Hemiptera), infragromadę nowoskrzydłe (Neoptera) i podgromadę owady uskrzydlone (Pterygota). Kowal bezskrzydły to owad pospolity na terenie Polski. Można go też hodować w warunkach sztucznych do badań laboratoryjnych.

Zakres jego występowania obejmuje całą Palearktykę, od atlantyckiego wybrzeża Europy i Afryki Płn, po płn.-zach. Chiny. Można go też spotkać w Ameryce Płn. (USA), Ameryce Środkowej oraz w Indiach. Zgłoszono go ostatnio nawet w Australii. Jest też jednym z niewielu kowalowatych, które występują niemal w całej Palearktyce. Jego wschodni zasięg występowania sięga południowych regionów wsch. Syberii (do podnóża gór Ałtaj), płd.-zach. Mongolii i płn.-zach. Chin.

Przy czym większość gatunków pokrewnych mu, można jednak spotkać głównie w strefach paleotropikalnych i subtropikalnych. Z ocieplaniem klimatu rozszerzył ostatnio swą migrację dalej na północ, do Wielkiej Brytanii i na wschód do wybrzeży Morza Śródziemnego. Wiosną i latem można często obserwować, jak pluskwiaki te tworzą stada i duże agregacje. Ich zgrupowania zawierają wtedy od dziesiątek, do nawet setek osobników. Interesujesz się owadami?

owady kowal bezskrzydły

A może szukasz informacji na lekcję biologii? Przeczytaj i sprawdź co to kowal bezskrzydły owad, kowal bezskrzydły czym się żywi, kowal bezskrzydły ciekawostki. Czy kowal bezskrzydły jest pożyteczny?

Kowal bezskrzydły owad – jak wygląda?

Kowal bezskrzydły jest łatwo rozpoznawalny, dzięki czerwono-czarnemu ubarwieniu. Można go jednak pomylić z podobnym kolorem, choć niespokrewnionym z nim pluskwiakiem Glinikiem kulkarzem zwanym też cynamonowcem (Corizus hyoscyami). Kowal bezskrzydły ma czarne ubarwienie z elementami ostrej czerwieni na przedpleczu i odwłoku (czerwone wzory na czarnym tle). Przedplecze jest czerwone, z wyraźną czarną, prostokątną plamą pośrodku.

Natomiast na odwłoku znajduje się charakterystyczny czerwono-czarny wzór w postaci trójkąta, tarczki oraz dwóch dużych i dwóch małych kropek. Całe czarne są tylko czułki, głowa, tarczka, międzykrywki, odnóża i odwłok od spodu. Oczy tego pluskwiaka są natomiast czerwone i nie występują u nich tzw. przyoczka.

Tylne skrzydła są zwykle nieobecne, choć niekiedy jakieś wyjątki je posiadają. U tego gatunku występuje bowiem zjawisko polimorfizmu. Ich brak oznacza częściowe uwstecznienie uskrzydlenia. Objawia się ono silnym uwstecznieniem tylnych skrzydeł u części osobników. Kowale mają również przedłużoną i mocną ssawkę, która pomaga tym owadom przebijać rośliny i inne owady, gdy chcą się posilić. Pluskwiaki te dorastają w sumie do ok. 1 cm długości.

Czułki kowali są dość długie i czteroczłonowe. Odnóża są proporcjonalne do długości ciała i są zakończone trzyczłonowymi stopami. Na pazurkach stóp znajdują się dodatkowo powierzchnie czepne zwane przylgami. Na brzusznej stronie odwłoka znajdują się otworki przetchlinki, prowadzące do rurkowatego narządu oddechowego owadów.

Jak wszystkie kowalowate, omawiany gatunek jest też wyposażony w tzw. trichobotria. Są to specjalne włoski czuciowe służące do rejestracji ruchów powietrza.

kowal bezskrzydły pożyteczny owad

Kowal bezskrzydły czym się żywi.

Kowale żywią się opadłymi nasionami, owocami, pyłkami i sokami rosnących w pobliżu roślin. Ich dieta składa się głównie z nasion lip i malw. Ponadto w ich diecie znajdują się też stawonogi i inne bezkręgowce, takie jak dżdżownice i ślimaki. Wypijają soki martwych owadów, chorych gąsienic, dżdżownic, ślimaków.

Żyją i polują w korze drzew, szczególnie na dole ich pni i w ściółce dookoła. Można je spotkać w grupach u nasady pni lip, po słonecznej stronie. Często większe osobniki atakują też swoich mniejszych, niedojrzałych jeszcze towarzyszy (kanibalizm). Sporadycznie spożywają też odchody.

Pokarm wysysają za pomocą długiej ssawki-kłujki. Sam kowal rzadko staje się natomiast łupem dla innych zwierząt. Jak wszystkie pluskwiaki, kowale są bowiem wstrętne w smaku i w razie zagrożenia wydzielają cuchnącą ciecz.

Kowal bezskrzydły – naturalni wrogowie. 

Chociaż jak to pluskwiaki, kowale są śmierdzące i niesmaczne, to jednak i one mają swych drapieżników. Ich naturalnymi wrogami są przy tym ptaki, pająki, nietoperze, modliszki, lisy czy borsuki. Ich ochronne wydzieliny odstraszają jednak niektóre owadożerne ptaki, jak np. sikory.

Odkryto niedawno, że pasożytują tez na nich kleszcze z rodzin Laelaptidae i Phytoseiidae. W Ameryce Północnej na kowalach znaleziono m.in. kleszcza Hemipteroseius adleri, którego długość nie przekraczała jednego milimetra.

Kowal bezskrzydły owad – cykl życiowy i rozmnażanie.

Kowale ze snu zimowego wychodzą w marcu. Liczba osobników po ciepłej zimie może w jednym miejscu sięgać nawet setek. W kwietniu i maju kowale łączą się w pary. Podczas godów samiec i samica są ze sobą związani tyłem ciała przez długi czas. Z obserwacji wynika, że pozostają przyczepione od kilku godzin do siedmiu dni.

Zapobiega to kojarzeniu samicy z innymi samcami z grupy. Jaja składane są do ziemi, we mchu i w opadłych liściach w kwietniu-maju i początkowo mają żółtawy odcień. Potem stają się czerwone do czasu wylęgu, a czas wylęgu i czas rozwoju zależy od warunków temperaturowych.

Czas rozwoju jaj wynosi od 6 do 16 dni. Larwy wykluwają się w czerwcu. Kowale przechodzą rozwój prosty, a więc larwy są podobne do dorosłych imago i nie ma u nich poczwarki.

grupa kowal dwuplamek (Pyrrhocoris apterus)

Kowal bezskrzydły ciekawostki – zimowanie.

Na zimę kowale chowają się w ziemi, pod kamieniami, w wysuszonej roślinności i w korze drzew. Wtedy również grupują się w stadka. Zimę często spędzają też ukryte w szopach czy piwnicach domów. Zimują wyłącznie w postaci dorosłej imago (w pełni wykształcone osobniki po przepoczwarzeniu). Wczesną wiosną owady te budzą się i całymi stadami gromadzą w nasłonecznionych miejscach (np. na pniach drzew).

Czy kowal bezskrzydły jest pożyteczny?

Kowale często pojawiają się wiosną i latem w dużych gromadach u podstawy pni drzew liściastych, szczególnie lipy. Jest to jednak gatunek zwykle nieszkodliwy dla środowiska, w tym roślin. Nie kąsa też ludzi, jak pluskwy domowe. Czasem przy dużych inwazjach może jednak uszkadzać młode drzewka w szkółkach i wyrządzać szkody w winnicach, sadach.

Występuje w grupach, co służy jako strategia odstraszania drapieżnych ptaków i innych potencjalnych wrogów. Kowal bezskrzydły jest więc niegroźny i zwykle nieszkodliwy, ale nie pożyteczny.

Kowal bezskrzydły owad – kontrola i zwalczanie.

Środki kontroli liczebności tego gatunku obejmują stosowanie środków owadobójczych (pestycydy). Stosuje się też pułapki świetlne, które przyciągają te owady światłem. Zwabiony kowal przykleja się następnie do lepkiej powierzchni. Elektroniczna pułapka emituje światło ultrafioletowe niewidoczne dla ludzkiego oka.

Czołgając się do pułapki, owad natyka się na sieć elektryczną i umiera. Inne pułapki wykonane są ze specjalnego proszku utrudniającego ruch, który zapobiega ucieczce tych owadów. Gospodarstwa domowe również często używają naparu ze skórek cebuli do odstraszania kowali. Podobnie działa też oprysk mieszanką mydła i wody.

Płyn ten niszczy błony owada, prowadząc do jego śmierci. Wiadomo również, że kowale nie tolerują zapachu rośliny pluskwicy groniastej, zwanej też p. sercolistną lub świecznicą groniastą (Cimicifuga racemosa). Nie wszystkie kowale szkodzą jednak uprawom.

owad kowal bezskrzydły

Kowal bezskrzydły ciekawostki

Kowal bezskrzydły jest często używany do badań w laboratoriach, bio łatwo go hodować w warunkach sztucznych. Doprowadziło to do pewnego nieoczekiwanego odkrycia w latach 60. XX w. Badacze hodujący je przez 10 lat w Pradze w Czechach, próbowali zrobić to samo na Uniwersytecie Harvarda w Stanach Zjednoczonych. Jednak po 5 stadium larwalnym, zamiast rozwijać się w postaci dorosłe, kowale wchodziły w 6 stadium larwalne, lub stawały się dorosłymi imago o cechach larwalnych.

Niektóre szóste stadia rozwojowe przeszły też w siódme. Na koniec wszystkie osobniki zmarły, nie osiągając pełnej dojrzałości. Źródłem problemu okazały się ostatecznie ręczniki papierowe wykorzystywane w procesie odchowu, wyprodukowane w Ameryce. Przyczyną okazały się hormony występujące w rodzimej jodle balsamicznej (Abies balsamea) używanej w USA do produkcji papieru. Podobne działanie wykazują niektóre inne drzewa iglaste w Ameryce Północnej.

Kowale zabił ester metylowy kwasu todomatuinowego, wytwarzany przez drzewa w odpowiedzi na zranienie. Na poziomie chemicznym ściśle naśladuje hormon juwenilny, chroniąc rośliny przed szkodnikami. Substancja ta miała właśnie taki wpływ na kowale, ale nie na inne gatunki owadów.

COMMENTS

Comments are closed.