Kaczka mandarynka swoją niemałą popularność zawdzięcza oryginalnemu upierzeniu, zwłaszcza samców, które w okresie godowym są wyjątkowo barwne i bogato przyozdobione. Kaczki mandarynki pochodzą z Azji wschodniej, gdzie od dawna cieszą się szczególną estymą wśród mieszkańców. Mandarynka jest tam symbolem szczęścia i wierności małżeńskiej. Starym azjatyckim zwyczajem było wręczanie pary mandarynek w prezencie ślubnym. Nie bez przyczyny nazwa gatunku przywodzi na myśl bogato zdobione szaty mandarynów, czyli chińskich dostojników np. z dynastii Ming.
Pochodzenie kaczki mandarynki
Kaczka mandarynka, mandarynka (Aix galericulata) bytuje na terenach porośniętych lasami, na rzekach i jeziorach z bujną roślinnością przybrzeżną. Można ją spotkać w południowo-wschodniej Syberii, północno-wschodnich Chinach oraz Japonii. Do zamieszkania wybiera rzeki z zalesionymi wysepkami i śródleśne jeziora. Populacje azjatyckie jesienią migrują w kierunku cieplejszych obszarów. Gatunki japońskie prowadzą osiadły tryb życia i nie migrują.
Mandarynka ptak – charakterystyka wyglądu
Jak wygląda kaczka mandarynka? Mandarynki to ptaki średniej wielkości, długość ich ciała wynosi ok. 50 cm, rozpiętość skrzydeł do 75 cm, a waga do 0,5 kg.
Najwięcej emocji wzbudza niespotykane upierzenie samca. W okresie od września do maja ptak przybiera szatę godową. Na ciemieniu znajduje się bogaty czub z wydłużonych piór i rodzaj grzywy na karku. Główka i czubek przybierają odcień metalicznej zieleni, a pióra mienią się wieloma odcieniami: bieli, brązu i purpury. Z boku głowa jest biała lub jasnordzawa. Pióra na szyi maja kolor złotobrunatny lub kasztanowobrunatny. Dolna część szyi pokryta jest piórami w kolorze purpurowo-liliowym.
Z kolei spód tułowia jest biały, a przedpiersie przepasane dwiema biało-czarnymi pręgami. Boki są żółtobrązowe, delikatnie prążkowane. W okresie godowym pióra lotek drugiego rzędu są rozszerzone ku górze i skierowane na bokach ciała niczym wachlarze. Wachlarze boczne są rdzawe. Samce wydają także charakterystyczne dźwięki”wrrrik”.
Samica ma zdecydowanie skromniejszą szatę godową. Jest cała szarobrązowa, a na głowie ma białą otoczkę oka, a białe paski skierowane są ku tyłowi głowy, tworząc „okulary”. W okresie spoczynku płeć rozpoznaje się głównie po zabarwieniu dzioba, które jest ciemniejsze u kaczki niż kaczora.
Kaczki Mandarynki łączą się w parę na całe życie
W środowisku naturalnym mandarynki gniazdują w dziuplach drzew, w pobliżu wody, chętnie na swoje domy wybiera niewielkie wysepki. Zdarza się, że gniazda budują w szczelinach skalnych lub budkach lęgowych zawieszonych na drzewach, rzadziej na ziemi. Podobnie jak łabędzie, łączą się w pary na cały życie. Chińczycy wierzyli, że gdy jeden z partnerów ginie, drugi umiera z tęsknoty. Właśnie dlatego mandarynki stały się symbolem wierności i miłości małżeńskiej. Ich wizerunek często był wykorzystywany w sztuce, kulturze, przysłowiach. Z kolei według Koreańczyków ptaki te symbolizowały spokój, wierność i obfite potomstwo. I podobnie jak Chińczycy, niegdyś chętnie wręczali mandarynki w prezencie parze nowożeńców.
Kiedy kaczki mandarynki znoszą jaja?
Wyprowadzają jeden lęg rocznie. Wiosną samica składa kilkanaście jaj, z których po około miesiącu wykluwają się pisklęta. Młode mają bardzo obfity puch, który chroni je przed obrażeniami podczas upadków z wysokości. Po około dwóch miesiącach stają się samodzielne. Mandarynki żywią się pokarmem roślinnym i zwierzęcym. Zjadają rośliny wodne, zboża, nasiona, żołędzie, owady i drobne bezkręgowce. Osobniki żyjące w niemolowi karmione są specjalnymi karmami dla kaczek.
Kaczka mandarynka ochrona
Mandarynki zaliczają się do gatunków chronionych o randzie „najmniejszej troski”. W pierwszej połowie XX w wieku populacja dzikich mandarynek uległa zmniejszeniu. Głównymi powodami były niekontrolowane polowania, degradacja środowiska i masowe wywożenie ptaków za granicę. Na szczęście odpowiednio wcześnie podjęto działania mające na celu ochronę gatunku i zaczęto budować ośrodki lęgowe, co sprzyjało rozrastaniu się populacji azjatyckich mandarynek. Obecnie szacuje się, że na terenie Azji znajduje się ok. 20 000 osobników.
Mandarynki w Azji i Europie
Kaczka mandarynka w Europie pojawiła się na przełomie XVIII i XIX wieku. Wówczas była dosyć popularnym ptakiem ozdobnym, pojawiającym się na szlacheckich dworach.
Obecnie gatunek kaczki mandarynki występuje głównie w ogrodach zoologicznych, półdzikich parkach oraz hodowlach prywatnych. Czasami mandarynki wydostają się z hodowli i zakładają dzikie stada, dzięki czemu można jest spotkać w pobliżu wód parków i lasów miejskich. Nawet kilka tysięcy dzikich kaczek żyje w Anglii i Danii. W Polsce nieliczne wpółdzikie osobniki można spotkać w Łazienkach Królewskich w Warszawie.
