Około 540 milionów lat temu w wodzie zaczęły się rozwijać prehistoryczne zwierzęta roślinożerne i mięsożerne. Początkowo były to prymitywne istoty, organizmy, które skrywały się w muszlach i skorupach. Pierwsze kręgowce pojawiły się około 520 milionów lat temu i szybko rozwinęły się z nich ryby. Z czasem w wodach pojawił się rekin i ryby kostne. Z kolei z ryb rozwinęły się płazy, które posiadały płuca. Sprzyjające warunki środowiska doprowadziły go tego, że płazy osiągnęły gigantyczne rozmiary. Jeden z największych z nich – prionozuch, mierzył ponad 9 metrów. Od tego czasu prehistoryczne zwierzęta zaczęły ewoluować, a na Ziemi pojawiało się coraz więcej nowych gatunków.
Narodziny gigantycznych gadów, czyli dinozaurów
W permie (erze paleozoicznej) żyły już płazy i gady, które znakomicie adaptowały się do życia na lądzie. 270 milionów lat temu to właśnie gady opanowały wszystkie zakątki Ziemi. Wtedy też żyły zwierzęta, które dziś powszechnie nazywamy dinozaurami. Jednym z najbardziej znanych był ośmiometrowy allozaur, czyli „inny jaszczur”. Z pewnością nieraz widzieliście w filmie dwunożnego drapieżnika z wielkimi zębami, wielkim ogonem i trójpalczastymi kończynami. To właśnie allozaur, jeden z najbardziej poznanych dinozaurów.
Z kolei do największych dinozaurów zalicza się zauropody. Jeszcze na początku XXI wieku uważano, że największymi dinozaurami byli tyranozaur i giganotozaur. Obecnie za największe zwierzę na świecie z tamtego okresu uważa się amficeliasa, którego długość wynosiła ok. 45 metrów.
Wymieranie kredowe
W schyłkowym okresie permu wielkie gady były w szczytowym okresie rozwoju, ale wraz z rozpoczęciem się ery mezozoicznej (ok. 250 milionów lat temu), zaczęły wymierać. W ostatnim okresie mezozoiku, w okresie zwanym kredą (ok. 145 milionów lat temu) miało miejsce masowe wymieranie, zwane także wymieraniem kredowym. W tym czasie z powierzchni Ziemi zniknęło ok. 65% gatunków zwierząt i roślin. Przyjmuje się, że ostatecznie dinozaury wyginęły ok. 65 milionów lat temu, ale pojawiły się ssaki. Zwierzęta prehistoryczne zaczynały się zmieniać i coraz bardziej przypominać te, które żyją dziś.
Prehistoryczne zwierzęta towarzyszące człowiekowi prehistorycznemu
Prehistoria (prahistoria) jest najdłuższym okresem dziejów ludzkich, od pojawienia się człowieka do powstania pisma. Prehistoryczne zwierzęta od zawsze imponowały człowiekowi sprawnością i siłą, były podziwiane i czczone. W prehistorii, te najsilniejsze i największe były uważane za mitycznych przodków i pierwszych bogów.
O tym, że w prehistorii zwierzęta towarzyszyły ludziom w codziennym życiu i były traktowane z szacunkiem świadczą choćby malowidła z jaskiń w Lascaux i Altamira, Niaux, Mech Perle, Gargas, Chauveta, Vogelherd, Istursists, Hohlenstein. Krowy, lwy czy byki były tam przedstawiane jako zwierzęta silne, dumne i piękne.
Stosunek człowieka prehistorycznego do zwierząt był inny niż współczesnego człowieka. W okresie paleolitu nieustannie na nie polował i zjadał, a jednak wciąż żył w ich świecie, był dla ich „bratem”. W tym czasie człowiek pozostawał w bliskości z przyrodą i światem zwierząt, dlatego doskonale znał ich psychikę, zwyczaje. Oczywiście zjadał mięso, by zaspokoić głód, jednak zwierzęta traktował z szacunkiem.
Ewolucja człowieka sprawiła, że z czasem zwierzęta przestały być partnerami, a zaczęły pełnić role niewolników, były wykorzystywane w różnych celach. Człowiek prehistoryczny szybko przekonał się, że zwierzęta prehistoryczne są łatwe do oswojenia i mogą być przydatne. Nie trzeba było udawać się na wielodniowe polowania, by wykarmić rodzinę, wystarczyło zapędzić zwierzęta do zagrody i mieć je pod dostatkiem w każdej chwili. W paleolicie, wszystkie te zwierzęta, które dziś postrzegamy jako domowe lub hodowlane (kozy, owce, krowy) były zwierzętami dzikimi.
W czasach prehistorycznych, obok zwierząt łagodnych, które można było łatwo udomowić żyły także prawdziwe bestie, budzące podziw, szacunek i strach człowieka. Człowiek trzymał się od nich raczej z daleka, nie udomawiał, ale chętnie na nie polował i zbierał trofea, czyli skóry, kości, kły i inne fragmenty ciała, które mogły mu być przydatne.
Od zwierząt dzikich do domowych – początki hodowli
Rewolucja neolityczna doprowadziła do powstania nowej działalności człowieka, czyli rolnictwa i hodowli zwierząt. Zwierzęta zapędzano do zagród, udomawiano i czerpano korzyści, żywiąc się mięsem, wykorzystując skóry i inne elementy ciała. Pierwszymi udomawianymi zwierzętami były psy, owce, kozy, konie, świnie, krowy, koty, osły, woły, lamy, wielbłądy, króliki, fretki, indyki, przepiórki, kaczki i pszczoły.
Wraz z rozwojem cywilizacji, człowiek stopniowo zaczął oddalać się od świata zwierząt, przestał je rozumieć, zaczął traktować jak poddanych, którzy muszą spełniać ich oczekiwania. Od zwierząt oczekiwano przede wszystkim, by były przydatne i posłuszne. Dziś ten trend trochę się zmienia, zaczynamy zwracać uwagę, że wraz z umieraniem zwierząt, umiera także Ziemia. Gdy spojrzymy na dzieje Ziemi, okazuje się, że wystarczyło kilkaset tysięcy lat, by człowiek zniszczył, to co powstawało przez miliony lat. Staramy się odbudowywać królestwo zwierząt, stwarzamy warunki do rozwoju różnych gatunków, na przykład tworząc rezerwaty przyrody lub wprowadzając ochronę gatunkową.
Pozostaje się zastanowić, czy to trochę nie za późno? Jak myślicie?
