Pingwin cesarski (Aptenodytes forsteri)

Pingwin cesarski jest największym gatunkiem pingwinów. Dorosłe osobniki wyglądają bardzo dystyngowanie, niczym ubrane w galowy frak.

Pingwin cesarski systematyka

Pingwin cesarski (łac. Aptenodytes forsteri) jest gatunkiem dużego ptaka należącego do rodzaju Aptenodytes, rodziny i jednocześnie rzędu pingwinów (bezlotki, łac. Sphenisciformes), a także nadrzędu ptaków neognatycznych (nowoczesnych, łac. Neognathae).
Pingwin cesarski po raz pierwszy został opisany w 1844 r. przez Georga Roberta Graya. Jego nazwa łacińska powstała na bazie zapożyczonej z klasycznego języka greckiego nazwy własnej: a/α (czyli „bez”), pteno-/πτηνο- (czyli „pióro” lub „skrzydło”) i dytes/δυτης (czyli „nurek”). Pingwin cesarski jest endemiczny dla rejonu Antarktydy (występuje jedynie w tym rejonie i nigdzie indziej na Ziemi). Jest również największym przedstawicielem rodziny i rzędu pingwinów wśród żyjących obecnie gatunków. Populację pingwina cesarskiego szacuje się obecnie na 270-350 tys. osobników. Niektóre żyją w ogrodach zoologicznych.

Pingwin cesarski charakterystyka morfologiczna

Swą wielkością pingwin cesarski zdeklasował wszystkie obecnie żyjące pingwiny. Wielkość u obu płci tego gatunku jest przy tym podobna i wynosi: ok. 120-130 cm wysokości oraz ok. 20-45 kg masy ciała. Mają przy tym opływowy, torpedowaty kształt ciała i bardzo pionową postawę. Ptaki obu płci są ponadto ubarwione jednakowo, co razem z wielkością stwarza trudności w odróżnieniu samic od samów. Pingwiny te mają ponadto ciemnoszaro niebieski wierzch ciała i śnieżnobiały brzuch. Są nielotami. Ich skrzydła nie są przystosowane do latania (brak im lotek), lecz do szybkiego i zwrotnego pływania.

Te płetwiaste, łukowato wygięte i mocno spłaszczone skrzydła są z wierzchu wybarwione na czarno, natomiast od spodu są białe. Pingwiny te mają czarną głowę z charakterystycznymi dla tego gatunku, żółtopomarańczowymi plamami pokrywającymi podgardle i oba boki szyi. Ich dziób jest koloru purpurowo-różowego. Pingwiny te posiadają również czarne, grube łapy, których palce są podobnie jak u kaczek połączone błoną pławną. Całe ich ciało pokrywają bardzo gęste, idealnie wodoodporne i bardzo dobrze izolujące przed nawet bardzo dużym zimnem pióra. Tuż nad nogami, w dole brzucha samce posiadają skórny fałd tłuszczowy, który służy im do wysiadywania jednego jaja (u tego gatunku jaja wysiadują samce).

Ogon Aptenodytes forsteri jest szczątkowy. Ich pisklęta są pokryte bardzo grubą warstwą jasnoszarego puchu, co umożliwia im stałe utrzymywanie odpowiedniej ciepłoty ciała. Na głowie maja wybarwioną czarną „czapeczkę” i białe policzki. Tak gruba warstwa puchu u piskląt omawianego gatunku jest kluczowym zabezpieczeniem ich we wczesnych etapach życia, gdy nie potrafią jeszcze w pełni samodzielnie regulować temperatury ciała.

Pingwin cesarski zachowanie i prowadzony tryb życia

Pingwiny cesarskie mogą być aktywne zarówno w dzień, jak i w nocy. Są przy tym bardzo towarzyskie, więc gniazdują i żerują w dużych koloniach. W czasie panujących w okresie arktycznej zimy ciężkich warunków atmosferycznych, gdy temperatura spada nawet poniżej −90°C, a wiaty wieją z prędkością do 200 km/h, pingwiny cesarskie tłoczą się dla ochrony w jednym ciasno zbitym stadzie. Najgorzej mają oczywiście osobniki stojące na brzegach tej ciżby, jednak ptaki te wymieniają się co jakiś czas miejscami na zewnątrz stada i te przemarznięte są na powrót chowane do środka. To zmyślny mechanizm obronny, chroniący te ptaki przed przemarznięciem i utratą życia. Dorosłe pingwiny przez większość roku przemieszczają się pomiędzy lęgowiskami rozmieszczonymi głębiej na lądzie, a żerowiskami zlokalizowanymi na oceanie. W okresie od stycznia do końca marca przebywają niemal wyłącznie w oceanie, gdzie żerują wtedy w dużych grupach.

Jak każdy pingwin, także pingwiny cesarskie są oczywiście nielotne, za to świetnie pływają, w czym pomaga im opływowy kształt ciała oraz spłaszczone, twarde jak płetwy skrzydła. Przez większość czasy ptaki te prowadzą więc morski tryb życia. W pogoni za pokarmem którym są głównie ryby, nurkują na głębokość ok. 150-250 m (odnotowana u tego gatunku maksymalna głębokość nurkowania wyniosła 565 m). Po zanurkowaniu są zdolne przebywa pod wodą nawet 15-20 min., pływając przy tym z prędkością ok. 6-9 km/h (na krótkich dystansach przyspieszają nawet do 19 km/h).

Na lodzie są natomiast niezdarne, aczkolwiek szalenie eleganckie w swym frakowym futerku z pierza. Chodzą śmiesznie kiwając się na boki, co przy ich pionowej postawie stwarza wrażenie niemal ludzkiego chodu. Często też dla przyśpieszenia i ułatwienia przemieszczania się potrafią zupełnie celowo ślizga się na brzuchu, odpychając się przy tym łapkami. Długość życia pingwinów cesarskich w warunkach naturalnych wynosi na ogół do 20 lat, choć naukowcy zaobserwowali, że niekiedy dożywają nawet i do 40 lat.

Odżywianie się pingwinów cesarskich

Ptaki te odżywia się w wodach Oceanu Południowego, więc w ich menu znajdują się głównie skorupiaki wodne (w tym kryl), ryby i głowonogi (w tym nieduże kałamarnice). Niezbędną strategią ich żerowania jest bardzo szybkie nurkowanie nawet do głębokości ok. 50 m. W taki sposób pingwiny te polują m.in. na żyjące pod lodem ryby z gatunku Pagothenia borchgrevinki, które płoszą z głębszych partii wody i ścigają w górę pod pokrywę lodową, gdzie tuż pod samym lodem je chwytają. Potem znów nurkują i cały pościg powtarzają ponownie, robiąc to w sumie ok. 6 razy. Dopiero wtedy wynurzają się, aby zaczerpnąć powietrza. Ptaki te są tak zmyślne, że potrafią nawet wypuszczać pod wodą bąbelki powietrza wydychanego z płuc i worków powietrznych do szczelin w lodzie, dzięki czemu wypędzają ukrywające się tu ryby i chwytają je.

Polując pingwiny te mogą głęboko nurkować i długo pozostawać pod wodą dzięki kilku ważnym adaptacjom ewolucyjnym. Ptaki te posiadają bowiem nietypową strukturę hemoglobiny, która umożliwia im normalne funkcjonowanie nawet z niską zawartością tlenu we krwi. Ułatwiają im to również solidne, mocne kości zmniejszające ryzyko barotraumy (zgniecenia na dużych głębokościach z powodu dużego ciśnienia wody, a także zdolność do spowalniania metabolizmu i wstrzymania przez to funkcjonowania organów wewnętrznych, które akurat nie są niezbędne do zachowania ciągłości życia.

Pingwin cesarski rozród

Dorosłe pingwiny cesarskie corocznie odbywają bardzo długie wędrówki w celu spełnienia okresu godowego oraz wyżywienia siebie i potomstwa. Są przy tym jedynym gatunkiem pingwinów, który odbywa lęgi w czasie antarktycznej zimy, a nie pory ciepłej. Pary rodzicielskie tworzą się na początku antarktycznej jesieni, czyli w marcu lub kwietniu. Temperatura spada w tym czasie nawet poniżej –40 C. Ptaki w takich warunkach wędrują ok. 90 i ponad 100 km w głąb kontynentu po antarktycznej pokrywie lodowej do swoich corocznych miejsc lęgowych, które często liczą nawet całe tysiące osobników. Po kopulacji w maju lub czerwcu samice składają po jednym półkilowym jaju, które następnie wysiadują samce jajo w fałdzie skóry na brzuchu przez ok. 65 dni. Samice natomiast wracają do oceanu na żerowisko, by odżywić się po złożeniu tak wielkiego jaja. Potem po ok. 2 miesiącach ponownie wracają do samców i wymieniają się z nimi opieką nad potomstwem.

Samce po odżywieniu się wracają po kilku tygodniach i znowu prze4jmuja opiekę nad potomstwem. Taka wymiana powtarza się po wielokroć. Jeśli w trakcie wzajemnego przekazywania sobie jaja upadnie ono na lód, wtedy lęg zostanie utracony, ponieważ jajo zostanie niemal natychmiast przemrożone. Wysiadujące jaja samce korzystają przez dwa miesiące z nagromadzonych wcześniej zapasów tłuszczu, niemal cały czas przysypiając dla zaoszczędzenia energii.

Post ten zaczyna się już w czasie zalotów i trwa łącznie ok. 110 dni. Temperatura w tym czasie spada nawet do ok. –60 C i jest bardzo wietrznie (wiatry mają prędkość nawet do 200 km/h). Samce skupiają się więc w ścisłe gromady stojące tyłem do wiatru i wymieniają co jakiś czas miejscami na zewnątrz. Nic dziwnego, że samce tracą w czasie wysiadywania ok. 45% masy ciała. Jeśli pisklę zdąży się wykluć zanim wróci matka, to samiec stawia go na nogach, nadal przykrywa ciepłym fałdem skóry i karmi wydzielanym w przełyku ptasim mleczkiem.

Naukowcy zbadali, że u tego gatunku substancja ta składa się z: białka (59,3%), tłuszczów (28,3%) i węglowodanów (7,8% suchej masy). Powracające ptaki odnajdują wysiadującego współmałżonka wśród setek innych pingwinów po jego unikalnym głosie. Po przejęciu opieki nad pisklęciem, karmią je przetrawionym pokarmem, który wypluwają z wola. Pingwiny wędrują często nawet do 120 km, krążąc pomiędzy koloniami gniazdowymi a żerowiskiem (wybrzeżem). Po ok. 2 miesiącach od wyklucia robi się nieco cieplej i podrośnięte pisklęta gromadzą się w tłocznych stadach zwanych „szkółkami”. Cały czas karmią je jeszcze jednak ich rodzice wędrujący na otwarty ocean i z powrotem.

Dopiero gdy młode pingwiny się wypierzą, wraz z rodzicami udają się do oceanu, gdzie żerują wspólnie do końca lata. Dojrzałość płciową samce osiągają w wieku 4-8 lat, natomiast samice – w wieku 3-6 lat.