Orki to największe ssaki z rodziny delfinowatych. Orka oceaniczna jest bardzo inteligentna i potrafi polować grupowo w bardzo skoordynowany sposób. Niektórzy z powodu ich drapieżniczego stylu życia uważają je za groźne dla ludzi zwierzęta, jednak orki wcale takie nie są. Konieczne przeczytaj jakim zwierzęciem jest orka ssak, orka oceaniczna. Poznaj dokładny opis orki. Sprawdź gdzie żyją orki. Zobacz także ile waży orka.
Orka ssak, czyli orka oceaniczna, orka, miecznik (łac. Orcinus orca) stanowi gatunek ssaka morskiego/oceanicznego zaliczanego do rodzaju orka (łac. Orcinus), rodziny delfinowatych (łac. Delphinidae) oraz rzędu Cetartiodactyla i waleni (łac. Cetacea). Orki po raz pierwszy opisał najsłynniejszy systematyk Karol Linneusz w 1758 roku, nadając im nazwę Delphinus orca. Opis orki został potem opublikowany w jego dziele „Systema Naturae”. Orka oceaniczna jest jedynym przedstawicielem rodzaju orka (łac. Orcinus), który został później utworzony przez innego systematyka L. Fitzingera w 1860 roku. Należy zaznaczyć, że gatunek Orcinus orca w polskiej literaturze zoologicznej nie jest już oznaczany pod nazwą „orka”. Nazewnictwo to zmieniła odpowiedzialna za te kwestie instytucja Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, publikując swoją decyzję w 2015 roku w „Polskim nazewnictwie ssaków świata”. Gatunkowi Orcinus orca nadano wtedy oficjalna nazwę „orka oceaniczna”, natomiast nazwę „orka” zarezerwowano dla określenia rodzaju tych dużych waleni.
Gdzie żyją orki?
Jako typowe miejsce występowania orki oceanicznej, autor pierwszego opisu tego gatunku Karol Linneusz wskazał północny Ocean Atlantycki (łac. „Habitat in Oceano Europaeo”). Obecnie za miejsce występowania Orcinus orca uważa się jednak ostatecznie wszystkie oceany i większe morza. Wiadomo też, że orka oceaniczna preferuje szczególnie wody zimne wody oceaniczne, choć żyje też i w wodach ciepłych. Przedstawicieli tego gatunku można m.in. spotkać bowiem zarówno w ciepłym Morzu Śródziemnym, jak i dla odmiany również w bardzo zimnym Morzu Północnym.
Opis orki, jak wygląda orka, ile waży orka
Orka ssak jest dużym, charakterystycznie ubarwionym zwierzęciem zaliczanym do delfinowatych waleni. Posiada silnie rozwiniętą płetwę grzbietową, która jest największa zwłaszcza u samców, u których może nawet dochodzić do 1,8 m długości. Orka oceaniczna ma do tego również długie, zaokrąglone i wiosłowato zbudowane płetwy piersiowe. Również i te płetwy mają powierzchnie znacznie większe u samców w porównaniu z samicami tego gatunku, co świadczy o dużym dymorfizmie płciowym. Orki wyróżnia szczególne ubarwienie ciała, z czego są chyba najbardziej znane i rozpoznawalne. Te oceaniczne ssaki mają mocno czarny grzbiet i kontrastowo śnieżnobiały spód ciała. Za oczami mają zawadiackie, pojedyncze białe plamy (po jednej za każdym okiem). Również za płetwą grzbietową znajduje się u nich mniej widoczna, biaława plama. Idealnie czysta biel spodu ich ciała łączy się z białą łatą na boku.
Ile waży orka i jak jest wielka?
Otóż Orcinus orca jak już wspomniano jest największym przedstawicielem obecnie żyjących waleni delfinowatych. To także jedyny przedstawiciel specjalnie dla tego gatunku wydzielonego rodzaju Orcinus. Długość ciała dorosłych samców orek dochodzi do 6,7-9,8 m, natomiast samic do 5,7-8,5 m. Ich masa ciała wynosi z kolei 4-9 ton w przypadku samców oraz 2,6-5,5 ton u samic. Jak zatem widać, są to duże ssaki oceaniczne. Co jeszcze można powiedzieć o orce? Otóż orka ssak w uzębieniu górnym i dolnym posiada po 10-12 par lekko w tył zakrzywionych, ostrych i mocno szpiczastych zębów. Uzębienie tych zwierząt jest przy tym wtórnie homodontyczne (wszystkie zęby mają podobny kształt i wielkość). Orki poruszają się w wodzie bardzo zwinnie i szybko, osiągając prędkość do 60 km/h. Nie każdy wie, że orka oceaniczna to bardzo długowieczne zwierzę. Długość ich życia wynosi bowiem aż do 50-90 lat.
Orki polowania i pożywienie
Orka oceaniczna je małe pingwiny i ryby, a także duże zwierzęta morskie, w tym inne, mniejsze gatunki delfinów i wielkie walenie. Orki polują przy tym w inteligentny, stadnie skoordynowany sposób. Gdy polują na ryby (np. orki z okolic Vancouver i norweskich fiordów), najpierw wydają drażniące ryby dźwięki, ciasno zbijając ławicę. Następnie ogłuszają ryby silnymi uderzeniami mocnych ogonów i połykają nieprzytomne. Gdy polują na leżące na plaży focze szczenięta (np. orki z wybrzeży Argentyny), to podpływają blisko brzegu i w odpowiednim momencie atakują wraz z falą na brzeg, uważając jednak, by nie zostać na mieliźnie.
Polując na pingwiny wyszukują kry lodowe z siedzącymi na nich ptakami. Co najmniej trzy orki podpływają wtedy po cichu pod krę pod wodą. Następnie dwie z nich unoszą krę z jednej strony, zsuwając pingwiny do paszczy czekającego z drugiej strony drapieżnika. Gdy kra jest mała, atakują samotnie, rozbijając krę od dołu i łapiąc zaskoczone ptaki. Na pełnym oceanie polują też stadnie na wielkie walenie. Nie pozwalają wtedy wynurzyć się ofierze do zaczerpnięcia powietrza tak długo, aż zabraknie jej tlenu. Wtedy wszystkie jednocześnie atakują.
Obserwowano przypadki, że taki broniący się wieloryb wyrzucał dużą orkę ogonem aż 6 m nad wodę. Polując na delfiny i morświny orki podkradają się do nich bez wydawania dźwięków. Kierują się wtedy tylko wzrokiem. Dopadnięte ofiary gryzą w bok i czekają, aż się te wykrwawią i staną bezbronne. Broniąc się delfiny też potrafią rozciąć twardym pyskiem delikatny brzuch atakujących je orek. Wtedy to one mogą umrzeć z wykrwawienia. Tak wszystkie delfiny i orki bronią się też przed rekinami. Swoje umiejętności i doświadczenie przekazują potem swym młodym.
Orka oceaniczna rozród i życie społeczne
Choć wielu sądzi, że najbardziej rodzinne są delfiny, to jednak to orki oceaniczne uważa się za najbardziej społeczne wśród waleni. Społecznie zwierzęta te tworzą grupy liczące po 5 do 40 osobników. Każde takie stado składa się zwykle z przedstawicieli w sumie Aż trzech kolejnych pokoleń. Przewodzi nim zawsze najstarsza i najbardziej doświadczona samica. Kiedy ta stara matrona umiera, stado zwykle wtedy ulega rozpadowi. Ciotki i córki rozchodzą się i wraz ze swoim potomstwem tworzą własne nowe grupy. Z kolei samce po osiągnięciu dojrzałości odpływają od stada i odtąd wędrują samotnie, spotykając się z samicami na okres rozrodu. Niektóre stada tych zwierząt wędrują, a inne wola bardziej osiadły tryb życia.
Naukowcy od lat obserwujący orki zauważyli, że każde ich stado wypracowuje swój własny dialekt komunikacyjny, który poszczególne osobniki przekazują sobie z pokolenia na pokolenie. Zaobserwowano przy tym znaczną różnicę pomiędzy dialektami orek prowadzących osiadły styl życia, a stad wędrownych. Wszystkie orki lubią się jednak często witać ze sobą, co robią ocierając się pieszczotliwie nawzajem o siebie pyskami. Wszystkie bez wyjątku lubią ponadto towarzysko skakać nad powierzchnię oceanu, lądując potem z hukiem na brzuchu lub plecach. Ciąża Orcinus orca trwa ok. 17-18 miesięcy, po czym samica rodzi noworodka o długości ok. 2 m i wadze ok. 150-200 kg. Orka ssak karmi swoje młode przez okres ok. 2 miesięcy.
Orki i ludzie
Orki od 1965 r. są trzymane w delfinariach, ogrodach zoologicznych i parkach morskich, gdzie prezentuje się je i uczy sztuczek. Niestety ciężkie życie w niewoli powoduje, że wiele z nich umiera przedwcześnie. Do tego celu złapano ponad 200 młodych orek. Od 1984 r. kolejne pokolenia żyjące w niewoli zaczęły się jednak rozmnażać w niewoli, więc przestano łapać dzikie orki. Orka oceaniczna w niewoli nigdy nie będzie miała takich warunków życia, jak w naturze. Większość orek w niewoli cierpi na różne schorzenia i często ma skrzywioną płetwę grzbietową. Płetwa ta jest złożona z czystej tkanki bez kośćca w środku. Jeśli orka jest zmuszana do życia w zbyt małych basenach, przebywa ciągle w tym samym środowisku, bez zmian głębokości i ciśnienia. Wtedy na płetwy tych ssaków silniej działa grawitacja i wiotczeją, ulegając zniekształceniu, a czasem nawet stopniowemu zanikowi. U orek w niewoli występuje też częsty narów, jakim jest nieustanne klapanie tylną płetwą o powierzchnię wody. Oznacza to nerwicę i silne niezadowolenie.
Prowadzone są liczne akcje zmierzające do tego, by zaprzestano trzymania orek w niewoli. Zwolennicy tego procederu chwalą jednak możliwość kontaktu z orkami i delfinami dla dzieci autystycznych, głucho-niemych i mających choroby psychiczne. Dzięki temu lepiej się rozwijają i socjalizują, mają też lepszy kontakt z otoczeniem. Orki jednak nie zawsze są dla ludzi bezpieczne, choć na wolności nigdy nie zaobserwowano, by nas celowo atakowały. Bardzo rzadkie próby ataku stanowią wynik mylenia ludzi z fokami, stanowiącymi pokarm orek. Ataki te nie dochodzą jednak ostatecznie do skutku, bo orki szybko się orientują o błędzie. Celowe agresywne zachowanie wobec ludzi zdarza się rzadko w delfinariach, jednak ewentualne przypadki śmierci treserów są przypadkiem.
Najsłynniejsza orka ssak
Za najsłynniejszą orkę uważa się samca o imieniu Keiko urodzonego w stanie dzikim w 1977 r. i zmarłego w niewoli 12 grudnia 2003 r. Keiko został schwytany w młodości w 1979 r. w wodach okalających Islandię. Keiko stał się słynny na cały świat, gdy zagrał jako orka o imieniu Willy w głośnym filmie „Uwolnić orkę” i jego późniejszych dwóch kontynuacjach „Uwolnić orkę 2 i 3”.
