Lemur katta (Lemur catta)

Lemur katta to zwierze dosyć dobrze znane z filmów przyrodniczych. Zwykle jednak poza znajomością jego wyglądu i tak niewiele o nim wiemy. Naprawdę warto jednak poznać to nieco tajemnicze i ładne zwierzę z rzędu naczelnych. Konieczne przeczytaj wszystko na temat lemur katta. Jeszcze dziś sprawdź, gdzie żyją i jak wyglądają lemury. Zobacz także jak wygląda codzienne życie i zachowanie lemura katta.

Lemur katta stanowisko systematyczne

Lemur katta (łac. Lemur catta) jest gatunkiem ssaków należącym do rodziny lemurowate (łac. Lemuridae) oraz rodzaju lemur (łac. Lemur). Obecnie klasyfikuje się ok. 50-100 różnych gatunków lemurowatych, przy czym liczba ta pozostaje od lat kwestią dyskusyjną. Gatunek lemur katta to jedyny przedstawiciel rodzaju Lemur. Pozostała systematyka tego gatunku, to: Królestwo zwierzęta (łac. Animalia), typ strunowce (łac. Chordata), podtyp kręgowce (łac. Vertebrata), gromada ssaki (łac. Mammalia), infragromada łożyskowce (łac. Placentalia), rząd naczelne (łac. Primates), podrząd lemurowe (łac. Strepsirrhini).

Zarówno sam rodzaj Lemur, jak i gatunek lemur katta po raz pierwszy został opisany w dziele „Systema Naturae” przez Karola Linneusza w 1758 r. Za typowe miejsce występowania gatunku lemura katta Linneusz trafnie wskazał Madagaskar (określił to jako łac. Habitat in Madagascar). Nazwa gatunkowa Lemur catta odnosi się do nieco „kociego” wyglądu tego gatunku naczelnych. Wyraz „lemur” w Starożytnym Rzymie odnoszono do duchów i upiorów, które egzorcyzmowano tradycyjnie w święto festiwalu zwanego Lemuria. Za przodków lemurów uważa się prymitywne ssaki naczelne żyjące prawdopodobnie ok. 56 mln lat temu w epoce eocenu, lub nawet jeszcze wcześniej (65 mln lat temu w paleocenie).

lemur katta grupa
lemury katta

Lemur katta kategoria zagrożenia

Omawiany gatunek występuje na kilku obszarach chronionych Madagaskaru. W każdym z nich lemury te mają różne poziomy ochrony. Dla przykładu, w rezerwacie Mahafaly lemury jako lokalne endemity chroni się na zasadzie in situ, czyli tylko w miejscu ich naturalnego występowania w środowisku. Z powodu dużego wpływu na ekoturystykę oraz dla innych korzyści płynących dla miejscowej ludności, ochronę lemurów podejmuje się też w strefach peryferyjnych rezerwat. W ochronne działania protekcyjne lemurów zaangażowani są również sami mieszkańcy Madagaskaru, w tym dzieci w wieku szkolnym. Gatunek lemur katta, jak wszystkie lemury został objęty konwencją CITES (załącznik I do konwencji).

Według „Czerwonej księgi gatunków zagrożonych” publikowanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody IUCN, Lemur katta ma aktualnie status gatunku zagrożonego wymarciem EN (przy czym wszystkie gat. lemurów są zagrożone wymarciem). Co ciekawe, lemury katta wypromowano i obeznano z nimi cały świat za pomocą cyklu pełnometrażowych filmów animowanych wyświetlanych w kinach pod wspólną nazwą „Madagaskar”, a także dzięki telewizyjnym serialom animowanym „Pingwiny z Madagaskaru” oraz „Niech żyje król Julian”. W filmach tych omawiany gatunek promuje i przybliża widzom bajkowy lemur o imieniu Król Julian XIII. W zamyśle twórców było m.in. zwrócenie uwagi na antropogeniczne (będące wynikiem działalności człowieka) zagrożenia tego gatunku. Największe zagrożenie dla lemurów w naturze stanowią polowania oraz niszczenie siedlisk. Do tej pory całkowicie wyginęło już z tego powodu przynajmniej 17 innych gat. lemurów.

łapy lemura katta
łapy lemura katta

Lemur katta cechy budowy i wygląd

Lemur katta należy do naczelnych, jednak wyglądem bardziej przypomina kota. Lemury te są bowiem szczupłe i mają długie kończyny. Posiadają również długi ogon mierzący ponad 40 cm, na którym jest 13-15 białych i czarnych obrączek leżących naprzemiennie do siebie. Ogon ten nie pełni roli chwytnej przy poruszaniu się po drzewach. Tę rolę u lemurów pełnią wyłącznie łapy (dłonie i stopy) z długimi palcami i przeciwstawnymi kciukami. Długość ciała tego gatunku lemurów bez ogona mierzy natomiast 35-50 cm, przy masie ciała w granicach 2,5-5 kg. Podobnie do zwykłych kotów „dachowców”, lemury katta mają też popielate ubarwienie sierści, która jest ponadto bardzo gęsta i wełnista.

Wydłużona głowa lemurów katta bardziej przypomina jednak głowę małego psa, niż kota. Uszy są małe i zaostrzone. Ich mózg jest nieduży w porównaniu z innymi naczelnymi. Wydawane przez nie głosy są określane jako zbliżone do kocich pisków i mruczenia. Co ciekawe, u lemurów nie występuje dymorfizm płciowy w zewnętrznym wyglądzie ciała. Charakterystyczna cecha tych i innych gatunków lemurów to również duże i blisko osadzone oczy, zlokalizowane na przedzie głowy. Lemury katta mają też podzieloną na środku wargę górną oraz tzw. podjęzyk, czyli sztywny fałd zlokalizowany na dolnej stronie języka.

lemur katta (lemur catta)

Lemur katta występowanie

Lemur katta to gatunek endemiczny, co oznacza, że stanowi przyrodniczy unikat, ponieważ żyje wyłącznie w jednym miejscu na Ziemi. Gatunek lemur katta żyje i bytuje naturalnie wyłącznie w południowo-zachodniej części leżącego przy kontynencie afrykańskim Madagaskaru. Lemury te lubią otwarte, suche i skalne, rzadziej zalesione tereny Madagaskaru. Wiodą przy tym bardziej naziemny tryb życia. Na drzewa wchodzą mniej chętnie. Na spoczynek chronią się zwykle w lokalnych jaskiniach.

lemur katta pożywienie
pożywiające się lemury katta w zoo

Lemur katta sposób odżywiania

Lemur katta to gatunek głównie owocożerny. Lemury te zjadają też jednak i inne części roślin rosnących na Madagaskarze, takich jak: liście, młode pędy i gałęzie, nasiona itp. Są więc owoco- i roślinożerne. Tylko okazjonalnie żywią się łapanymi przy okazji miejscowymi owadami. Największym naturalnym wrogiem lemurów na Madagaskarze jest fossa madagaskarska (jednocześnie największy ssak drapieżny Madagaskaru). Fossa z wyglądu przypomina kota panterę.

 

Lemur katta zmysły i zachowanie

Lemury katta są aktywne wyłącznie za dnia. Są też gatunkiem typowo społecznym, tworząc grupy składające się z ok. 5 do nawet 20 osobników (średnio 15). U wszystkich gatunków lemurów w stadzie zawsze dominują samice. Najwięcej czasu spędzają żerując i przemieszczając się na ziemi. Mają jednak swoje ulubione drzewa w pobliżu, od których nie oddalają się zbyt daleko, by w razie niebezpieczeństwa tam właśnie uciec.

lemury
grupa lemurów katta

Lemury te żyją średnio do ok. 20 lat, w niewoli dłużej (w niewoli odnotowano osobnika tego gat. który dożył 25 lat). Niektóre źródła podają jednak długość ich życia nawet na 30 lat. Lemury mają bardzo dobry węch, za to niezbyt ostry węch. Znaczą też swoje terytorium (każdy klan rodzinny ma swoje terytorium) moczem oraz wydzieliną zapachową z gruczołów zlokalizowanych na nadgarstkach, wewnętrznej stronie łokci (gruczoły ramienne), szyi i w okolicy odbytu (także w skórze worka moszny u samców). Mają one wielkość ok. 1cm (jest to cecha wspólna zarówno dla rodzajów Lemur, jak i Hapalemur).

Gruczoły zapachowe i wydzielane z nich feromony służą lemurom nie tylko do znakowania terytorium, ale też do ustalania hierarchii stadnej. Samce lemury konkurują ze sobą zarówno o hierarchię stadną, jak i o samice. Znane są szczególnie walki samców prowadzone z wykorzystaniem ogonów, które najpierw nasączają zapachem swoich z gruczołów nadgarstkowych oraz ramiennych i mosznowych, a potem rywale eksponują swoje długie ogony machając nimi przez nosem i głową przeciwników. Lemury porozumiewają się też oczywiście za pomocą wokalizacji. Co jednak ciekawe, lemury nie używają mimiki twarzy do porozumiewania się, gdyż mają bardzo słabo rozwinięte mięśnie twarzy. Zresztą ich słaby wzrok i tak nie pozwalałby im odczytywać wyrazu twarzy pobratymców z większej odległości. Lemury nie odróżniają też barwy czerwonej i zielonej, lecz tylko kolor żółty i niebieski.

młody lemur
młody lemur katta

Lemur katta rozmnażanie

Okres lęgowy lemur katta ma trwający niecałe 3 tyg. raz w roku. Po 4,5-miesięcznej ciąży samica rodzi potem 1-2, bardzo rzadko 3 młode. Maleństwa d razu wczepiają się mocno w gęste futro na brzuchu matki. Towarzyszą jej potem do ukończenia drugiego tygodnia życia, wisząc tak pod brzuchem, jednak bez krępowania ruchów. Potem stają się już zbyt duże i aby nie przeszkadzać mamie w chodzeniu, przemieszczają się na jej grzbiet, gdzie zostają już do momentu osiągnięcia pełnej sprawności pozwalającej im na samodzielne poruszanie się i nadążanie za grupą stadną. Młode lemury katta na początku życia czeka duża śmiertelność, bo jak zauważyli obserwujący je naukowcy, aż 30 do 50% młodych ginie jeszcze zanim osiągną i skończą pierwszy rok życia.